တၢ်ဃုသ့ၣ်ညါပာ်သးတၢ်ဆိကမိၣ်ဒီးသကဲာ်ပဝးတၢ်ဆူးတၢ်ဆါလၢအဆိန့ၣ် မၤညီထီၣ်ကျိၤကျဲလၢကူစါယါဘျါတၢ်အဂီၢ်နၣ်လီၤ. အဆိကတၢၢ်န့ၣ် ဃုထံၣ်န့ၢ်ကသံၣ်သရၣ်ဘျးစဲဝဲဒီးနဆူၣ်ချ့တၢ်တိာ်ကျဲၤပူၤ လၢအစဲၣ်နီၢ်လၢကကူစါယါဘျါတၢ်ဆူးတၢ်ဆါတဖၣ်န့ၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.*
သးတၢ်ဆိကမိၣ်တၢ်ဆါန့ၣ်မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
သးတၢ်ဆိကမိၣ်တၢ်ဆါ ဆီတလဲပှၤတဂၤအတၢ်ဆိကမိၣ်,တၢ်တူၢ်ဘၣ် ဒီးတၢ်ဖံးတၢ်မၤတဖၣ်သ့လီၤ. သးတၢ်ဆိကမိၣ်အတၢ်ဆါအကျါတနီၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ:
- တၢ်သူၣ်ဟးဂီၤသးဟးဂီၤ- သးအုးအယံာ်အစှၤကတၢၢ်ခံနွံ မ့တမ့ၢ် ယံာ်န့ၢ်ဒံးန့ၣ်လီၤ
- တၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤ- သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤတၢ်အါတလၢ မ့တမ့ၢ် ပျံၤတၢ်လၢတၢ်အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤတနံၤဘၣ်တနံၤအဂီၢ်
- သးတၢ်တူၢ်ဘၣ်ထီၣ်လီၤအတၢ်တဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စး - သးဒံဝ့ၤဒံဝီၤဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ် အသးဆူၣ်သးဂဲၤတလၢခး ဒီး သးဟးဂီၤဝဲဒၣ်
သကဲာ်ပဝးဆူၣ်ချ့စံးတၢ်န့ၣ်မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
သကဲာ်ပဝးဆူၣ်ချ့စံးတၢ်န့ၣ်ပၣ်ဃုာ်ဒီးသးတၢ်ဆိကမိၣ် ဒီး သးတၢ်တူၢ်ဘၣ်လၢကအိၣ်မုာ်ဆိးပၢၤအဂီၢ် ဃုာ်ဒီးပှၤတဖၣ်အလဲၤခီဖျိဝဲတၢ်ကီတၢ်ခဲလၢတနံၤဘၣ်တနံၤအဂီၢ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကိးအံၤပၣ်ဃုာ်စ့ၢ်ကီးဒီးသးအတၢ်ဆိကမိၣ်လၢအတဆူၣ်တချ့လီၤဂာ်ဒ်တၢ်သးဟးဂီၤ မ့တမ့ၢ် တၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤ, တၢ်စူးကါကမၣ်ကသံၣ်မူၤဘှီး ဒီး တၢ်သးစဲတၢ်သကဲၤပဝာ်အဂၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
သကဲာ်ပဝးအတၢ်အိၣ်သးတနီၤလၢအကဲထီၣ်သးညီနုၢ်တဖၣ်မ့ၢ်ဝဲ:
- တၢ်စဲကသံၣ်မူဘှီး - တၢ်ဒိးသန့ၤသးလၢတၢ်လၢအမၤဘၣ်ဒိတၢ်တဖၣ်ဒ်အမ့ၢ် သံး မ့တမ့ၢ် ကသံၣ်မူၤဘှီးတဖၣ်
- တၢ်အီၣ်အီတၢ်လၢတဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးတဖၣ် - တၢ်သးစဲထီဃာ်အသးဒီးတၢ်အီၣ်တၢ်အီ ဒီး နီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤ
- တၢ်သးစဲတၢ်တဖၣ် - တၢ်စဲကသံၣ်မူၤဘှီး မ့တမ့ၢ် မၤတၢ်တမံၤမံၤလၢ အမၤတံာ်တာ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤ မ့တမ့ၢ် မူဒစတဖၣ် ဖဲလၢကကဲထီၣ်ဝဲတၢ်ဟးဂီၢ်နါက့လီၤ
တၢ်ကူစါယါဘျါသးတၢ်ဆိကမိၣ်ဒီးသကဲာ်ပဝးတၢ်ဆူးတၢ်ဆါအကျိၤအကျဲမ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
တၢ်ကူစါယါဘျါလၢပှၤသူညီနုၢ်အီၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်တဲသကိးတၢ်ဒီးကသံၣ်သရၣ်ကူစါယါဘျါသးတၢ်ဆိကမိၣ်တၢ်ဆါတဂၤ မ့တမ့ၢ် သးဂ့ၢ်ဝီကသံၣ်သရၣ်န့ၣ်လီၤ. အအံၤဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ကပၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်ထီၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်တနၤ (ဘၣ်ထီၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်) မ့တမ့ၢ် တၢ်ထံၣ်လိာ်သးဒီးကသံၣ်သရၣ်ဖဲအဝဲၤလီၢ် (တဘၣ်ထီၣ်တၢ်ဆါဟ့ၣ်)န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်နကသံၣ်သရၣ်ကဃ့န့ၢ်တၢ်မၤကွၢ်တဖၣ်လၢ သးဂ့ၢ်ဝီသရၣ် မ့တမ့ၢ် နဲၣ်လီၤန့ၢ်နၤကသံၣ်ကသီန့ၣ်လီၤ.
ဆူၣ်ချ့တၢ်တိာ်ကျဲၤအတၢ်ဟ့ၣ်အဘူးအလဲလၢ တၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး မ့တမ့ၢ် နီၢ်သးဆူၣ်ချ့အတၢ်အိၣ်သးတဖၣ်အဂီၢ်
Blue Cross ဒီး Blue Plus ဆူၣ်ချ့တၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်ညီနုၢ်ပၣ်ဃုာ်ဝဲဒီးသကဲာ်ပဝး ဒီး သးသ့ၣ်ညါတၢ်ဆူၣ်ချ့တၢ်ဟ့ၣ်မၤစၢၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကွၢ်ထွဲလၢဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ထီၣ်အီၤတဖၣ်လၢပှၤဆါလၢထီၣ်တၢ်ဆါဟံၣ် မ့တမ့ၢ်လၢအတထီၣ်တၢ်ဆါဟ့ၣ်န့ၣ်, တၢ်ဟ့ၣ်ဆိအဘူးအလဲ မ့တမ့ၢ် တၢ်အုၣ်ကီၤဟ့ၣ်သဃဲၤ တၢ်အပှ့ၤတဖၣ်, ဒီး တၢ်တိာ်ကျဲၤဘျးစဲ ဝဲဒီးကသံၣ်သရၣ်မတၤတဖၣ်လဲၣ် လၢတၢ်တိာ်ကျဲၤတခါဘၣ်တခါအပူၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်ကလီၤဆီလိာ်အသးလီၤ.
တၢ်တိာ်ကျဲၤအါတက့ၢ်န့ၣ်ပၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်ကူစါယါဘျါလၢကသံၣ်ကသီဒ်သိးကကူစါယါဘျါသးတၢ်ဆိကမိၣ်ဆူၣ်ချ့အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးကဃုသ့ၣ်ညါလၢမ့ၢ်နတၢ်တိာ်ကျဲၤကဟ့ၣ်အဘူးအလဲလၢကသံၣ်လၢသရၣ်နဲၣ်လီၤနၤစ့ၣ်ဧါန့ၣ်, သမံသမိးကွၢ်နကသံၣ်ကသီတၢ်န့ၢ်ဘျုးတဖၣ်ဒီးတၢ်တိာ်ကျဲၤပူၤ ကသံၣ်မံၤကွဲးရဲၣ်လၢအဖိးသဲစး(ကသံၣ်ကသီလၢတၢ်အုၣ်ကီၤဟ့ၣ်အဘူးအလဲတဖၣ်အမံၤကွဲးရဲၣ်)န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤကွၢ်ဒီးကသံၣ်ကသီတနီၤန့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ကလိၣ်ဘၣ် လံာ်ဟ့ၣ်အခွဲး တချုးနတၢ်တိာ်ကျဲၤကဟ့ၣ်တၢ်အဘူးအလဲလၢနဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
Blue Crossတၢ်တိာ်ကျဲၤတနီၤပၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်ကူစါယါဘျါတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတဖၣ်လၢအ့ထၢၣ်နဲးအဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ.
Blue Cross ဒီး Blue Plus အတၢ်တိာ်ကျဲၤတနီၤန့ၣ် ဟ့ၣ်ထီၣ်အ့ထၢၣ်နဲးအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတဖၣ်လၢ ပှၤသူဝဲဒၣ်လၢကကူစါယါဘျါ သကဲာ်ပဝး မ့တမ့ၢ် သးအတၢ်ဆိကမိၣ်တၢ်ဆါအပနီၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတဖၣ်အံၤအါတက့ၢ်အဘူးအလဲကစှၤန့ၢ်ဒံးတၢ်လဲၤထံၣ်လိာ်သးဒီးကသံၣ်သရၣ်လီၤ.
- မၤလိလၢကအိၣ်မူ(Learn to Live) မ့ၢ်၀ဲ သးတၢ်ပလၢၢ်သ့ၣ်ညါဘၣ်သကဲာ်ပ၀းတၢ်ကူစါယါဘျါတၢ်ဆူးတၢ်ဆါ(CBT)တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတခါလၢအ့ထၢၣ်နဲၣ်အဖီခိၣ်လၢအပၣ်ဃုာ်လၢBlue Cross ဒီးBlue ShieldလၢMinnesotaတၢ်တိာ်ကျဲၤတနီၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤကစးထီၣ်ဒီးတၢ်သမံသမိးကွၢ်တၢ်လၢအ့ထၢၣ်နဲးအဖီခိၣ် ဒ်သိးကဃုသ့ၣ်ညါတၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢအမ့ၢ် တၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤ မ့တမ့ၢ် တၢ်သူၣ်ဟးဂီၤသးဟးဂီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဝံၤဒီးပှၤဆါတဖၣ်န့ၣ်ကထီၣ်ဘၣ်တၢ်မၤလိတဖၣ်လၢကသိၣ်လိနဲၣ်လိန့ၢ်အဝဲသ့ၣ်ဒ်သိးကအကရဲၣ်ကျဲၤအတၢ်အိၣ်သးတမံၤစုာ်စုာ်ကသ့ဒိၣ်ထီၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
- ကသံၣ်သရၣ်လၢအလိၣ်ဘၣ်၀ဲ(Doctor On Demand)မ့ၢ်၀ဲတၢ်ဟ့ၣ်တၢ်မၤစၢၤတၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢအ့ၣ်ထၢၣ်နဲးအလိၤန့ၣ်လီၤ. ထံၣ်လိာ်သးဒီးသးဂ့ၢ်ဝီကသံၣ်သရၣ်လၢ အိၣ်ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်ပျဲ မ့တမ့ၢ် ကသံၣ်သရၣ်ကူစါယါဘျါသးတၢ်ဆိကမိၣ်တၢ်ဆါလၢအဖျိ တၢ်ဒိးစဲးဝံၤဝဲလံတဂၤ ခီဖျိနလီတဲစိ,လီတဲစိအဒိၣ်ထဲးဘလဲး(tablet) မ့တမ့ၢ် ခီၣ်ဖၠူထၢၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤကူစါယါဘျါသးအတၢ်ဆိကမိၣ်စဲၣ်နီၤတဖၣ်န့ၣ် မၤစၢၤနၤဒီး တၢ်သူၣ်ဟးဂီၤသးဟးဂီၤ,တၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤဘၣ်ဃးတၢ်ရ့လိာ်မၤသကိးတၢ်, တၢ်သးစဲတၢ်တဖၣ်, တၢ်ဘၣ်ထွဲလိာ်သးအတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်, တၢ်ပျံၤတီၢ်တၢ်, ဒီးတၢ်လီၢ်မၢ်ကွံာ် မ့တမ့ၢ် တၢ်မၤလီၢ်အတၢ်ဆီၣ်သနံးန့ၣ်လီၤ.
ဒ်သိးကဃုထံၣ်န့ၢ်၀ဲမ့ၢ် နတၢ်တိာ်ကျဲၤဟ့ၣ်နၤတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢအ့ထၢၣ်နဲးသ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်ဆဲးကျိးနီၣ်ဂံၢ်လၢအအိၣ်လၢနတၢ်တိာ်ကျဲၤတၢ်ကွၢ်နီၣ်ကွၢ်ဃါခးက့အလီၢ်ခံတခီဒီးသံကွၢ်အီၤဒ်န့ၣ်တက့ၢ်.
ဃုသ့ၣ်ညါတၢ်ဂ့ၢ်အါထီၣ်ဘၣ်ဃး ဆူၣ်ချ့တၢ်ကွၢ်ထွဲ ဒီး အဘူးအလဲတဖၣ်
နဟ့ၣ်တၢ်ဘူးတၢ်လဲလၢနဆူၣ်ချ့တၢ်ကွၢ်ထွဲသ့ဒ်လဲၣ်
ယလူၤပိာ်ဒီးကွၢ်ယတၢ်ဃ့က့ၤအဘူးအလဲကသ့ဒ်လဲၣ်.
ဘၣ်မနုၤအဃိယဒိးန့ၢ်တၢ်ဃ့စရီအလံာ်ဖီလၢတၢ်လဲၤထံၣ်လိာ်သးလၢတၢ်ဒီသဒၢဆိအဂီၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လဲၣ်.
ယကဘၣ်ဖးတၢ်တဲနၢ်ပၢၢ် တၢ်န့ၢ်ဘျုးအဂ့ၢ်အကျိၤတဖၣ် (EOB) ဒ်လဲၣ်
ကျဲလၢကမၤစှၤလီၤဆူၣ်ချ့တၢ်ကွၢ်ထွဲအဘူးအလဲ အိၣ်ဝဲ7 ဘိညါလီၤ