တၢ်ဆူးတၢ်ဆါတနီၤန့ၣ်ဆီတလဲနတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးဒီးသကဲာ်ပဝးသ့ဝဲလီၤ. ဃုသ့ၣ်ညါအါထီၣ်ဘၣ်ဃးဒီး သကဲာ်ပဝးဒီးသးတၢ်ဆိကမိၣ်အတၢ်ဆူးတၢ်ဆါ, တၢ်ဆါအပနီၣ်ဒီးတၢ်ကူစါယါဘျါအကျိၤအကျဲ, ဒီးဆူၣ်ချ့တၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်ဟ့ၣ်က့ၤတၢ်ဘူးတၢ်လဲမနုၤတဖၣ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့လီၤ.
တၢ်ဃုသ့ၣ်ညါပာ်သးတၢ်ဆိကမိၣ်ဒီးသကဲာ်ပဝးတၢ်ဆူးတၢ်ဆါလၢအဆိန့ၣ် မၤညီထီၣ်ကျိၤကျဲလၢကူစါယါဘျါတၢ်အဂီၢ်နၣ်လီၤ. စးထီၣ်လၢ တၢ်ဃုထံၣ်န့ၢ်ကသံၣ်သရၣ်တဂၤလၢ နဆူၣ်ချ့တၢ်တိာ်ကျဲၤ ပှာ်ဘျးစဲပူၤ လၢအမ့ၢ်ပှၤအိၣ်ဒီးကံၢ်စီပတီၢ်လၢ ကကူစါယါဘျါတၢ်ဆူးတၢ်ဆါတဖၣ်အံၤတက့ၢ်.
သကဲာ်ပ၀းဆူၣ်ချ့န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ကတိၤတဖျၢၣ်လၢ အကျၢၢ်ဘၢသးသ့ၣ်ညါတၢ်ဒီး သးအတၢ်တူၢ်ဘၣ် တၢ်အိၣ်မုာ်ဆိးပၢၤ အကလုာ်တဖၣ်လၢလၢပှဲၤပှဲၤ, ပာ်ဃုာ်ဒီး ပှၤကူပှၤကညီကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်လဲၤခီဖျိ တၢ်တၤတဖၣ်လၢတနံၤဘၣ်တနံၤ ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကိးအံၤပၣ်ဃုာ်စ့ၢ်ကီးဒီးသးအတၢ်ဆိကမိၣ်လၢအတဆူၣ်တချ့လီၤဂာ်ဒ်တၢ်သးဟးဂီၤ မ့တမ့ၢ် တၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤ, တၢ်စူးကါကမၣ်ကသံၣ်မူၤဘှီး ဒီး တၢ်သးစဲတၢ်သကဲၤပဝာ်အဂၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
သးတၢ်ဆိကမိၣ်တၢ်ဆါ ဆီတလဲပှၤတဂၤအတၢ်ဆိကမိၣ်,တၢ်တူၢ်ဘၣ် ဒီးတၢ်ဖံးတၢ်မၤတဖၣ်သ့လီၤ.
မ့မ့ၢ်လၢဂ့ၢ်ဂီၢ်အူတၢ်အိၣ်သးကဲထီၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ် ကိး မ့တမ့ၢ် ကွဲးဆှၢလံာ်လၢလီတဲစိဆူ 988, လၢအမ့ၢ် တၢ်တြီတၢ်မၤသံလီၤသး ဒီးတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ကဲထီၣ်အကတီၢ် ထံကီၢ်အလီကျိၤ (National Suicide Prevention and Crisis Lifeline) တက့ၢ်.
နဒိးန့ၢ်တၢ်မၤစၢၤသ့ဒီး နတဲတၢ်ဒီး ပှၤတဂၤဂၤသ့ 24/7 န့ၣ်လီၤ.
ပှၤသ့ဘၣ်လီၤဆီတဖၣ်လၢ အိၣ်ဒီးတၢ်အုၣ်ကီၤ လၢတၢ်ဆီၣ်ထွဲပှၤစူးကါကသံၣ်မူၤဘှိးလၢ သးသ့ၣ်ညါတဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးန့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်လဲၤခီဖျိကီခဲ ဘၣ်ဃးဒီး သးဂ့ၢ်ဝီဆူၣ်ချ့, သးသ့ၣ်ညါတၢ်ပီညါ အတၢ်ဆါ မ့တမ့ၢ် တၢ်စူးကါကသံၣ်မူၤဘှိးဒီး ဘၣ်တၢ်သိၣ်လိအီၤလၢ ကမၤစၢၤဆီၣ်ထွဲ ပှၤဂၤတဖၣ်လၢ အဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ် တၢ်တၤဒ်န့ၣ်သိးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
အဝဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်ထီၣ် နီၢ်ကစၢ် တၢ်သ့ၣ်ညါလီၤတံၢ်, တၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ဒီး တၢ်ဘျးစဲတဖၣ် ဆူပီးလီတဖၣ်ဒီး တၢ်အိၣ်ယၢၤတဖၣ်လၢ အဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ အတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဂ့ၤထီၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်အတၢ်တိစၢၤမၤစၢၤတဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ထီၣ် ခီဖျိ တၢ်ကွၢ်ထွဲ မိၢ်ပှၢ် ကသံၣ်ဒၢးတဖၣ်, သးဂ့ၢ်ဝီ ဆူၣ်ချ့ ကသံၣ်ဒၢးတဖၣ် ဒီး ပှၤတဝၢ ဂံၢ်ခီၣ်ထံး ခၢၣ်စးကရၢတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ကိးလီတဲစိနီၣ်ဂံၢ် လၢနကရူၢ်ဖိ (ID) ခးအလီၢ်ခံ လၢကဃုထံၣ်န့ၢ် ပှၤဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတၢ်စဲၣ်နီၤလၢနဘျးစဲပူၤတဂၤဂၤန့ၣ်တက့ၢ်.
ဖဲလၢနလိၣ်ဘၣ် ဆူၣ်ချ့တၢ်ကွၢ်ထွဲအခါ, တၢ်သ့ၣ်ညါနတၢ်ဃုထၢတဖၣ်အဂ့ၢ်အကျိၤန့ၣ် မၤစှၤလီၤနတၢ်ဆၢကတီၢ်ဒီး နတၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤသ့၀ဲလီၤ.
ပီးလီအါမး ဟ့ၣ်ထီၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးလၢ အလၢပှဲၤဒီးကံၢ်စီ-
တၢ်ဒိးန့ၢ်အီၤသ့လၢ တၢ်တိာ်ကျဲၤထဲတနီၤအဂီၢ်
တၢ်ဒိးန့ၢ်အီၤသ့လၢ တၢ်တိာ်ကျဲၤထဲတနီၤအဂီၢ်
တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတနီၤန့ၣ် တဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ဃုာ်ဒီးနဆူၣ်ချ့တၢ်တိာ်ကျဲၤ ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ထီဘိန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်သးဆးတမံၤလၢကပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤဒီး နပှၤဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတၢ် အိၣ်မ့ၢ်တအိၣ်လၢပှာ်ဘျးစဲပူၤအဂ့ၢ်လီၤ.
Learn to Live, Inc. အံၤမ့ၢ်၀ဲ ခီပနံာ်သဘျ့တဖျၢၣ်လၢအဟ့ၣ်မၤစၢၤတၢ် ဘၣ်ဃာ်ဒီး တၢ်သကဲးပ၀ာ်လုၢ်လါတၢ်ဆိၣ်ကမိၣ်အတၢ်ကူဆါယါဘျါအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤဒီးတၢ်တိစၢၤမၤစၢၤလၢအ့ထၢၣ်နဲၣ်အဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ.
Doctor On Demand ခီဖျိ Included Health န့ၣ်မ့ၢ်၀ဲခီပနံၣ်သဘျ့လၢအဟ့ၣ်ထီၣ်ဆူၣ်ချ့တၢ်တိစၢၤမၤစၢၤလၢလီတဲစိန့ၣ်လီၤ.