ဖိသၣ်ဒီးသးစၢ် 30 ကကွဲၢ်ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ် လိာ်ကွဲတၢ်လိာ်ခိၣ်လိာ်ကွဲအကလုာ်တမံၤမံၤ ဒီးကိးနံၣ်ဒဲးန့ၣ် အါန့ၢ် 3.5 အကကွဲၢ်န့ၣ် ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးန့ၣ်လီၤ. 1 မ့ၢ်ပိာ်ထွဲတၢ်လိာ်ခိၣ်လိာ်ကွဲတၢ်ဘံၣ်ဘၢတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ခီၣ်ထံးတနီၤန့ၣ် ဖိသၣ်တဖၣ်န့ၣ်ကပူၤဖျဲးဒီးတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအါန့ၢ်တဝာ် ဒ်တၢ်တြီဆၢဒီသဒၢတၢ်ဆူးတၢ်ဆါအလီၢ်ခၢၣ်သးစံးဝဲန့ၣ်လီၤ.
မၤလိတၢ်ဘၣ်ဃးတၢ်ဒီသဒၢအတၢ်ကွၢ်ထွဲလၢဖိသၣ်ဆံးတဖၣ်အဂီၢ်
ဖိသၣ်တဖၣ်န့ၣ် လီၤဘၣ်ယိၣ်အါလၢတၢ်လိာ်ခိၣ်လိာ်ကွဲတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးတဖၣ်လီၤ
တၢ်လိာ်ခိၣ်လိာ်ကွဲန့ၣ် ကဲထီၣ်တၢ်ဂ့ၤလၢဖိသၣ်အဂီၢ် အါန့ၢ်တၢ်ပှဲၤဂံၢ်ဘါဒီးအိၣ်ဆူၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်နာ်န့ၢ်လီၤသး, နီၢ်ကစၢ်အလုၢ်အပှ့ၤဒီးတၢ်ရ့လိာ်မုာ်လိာ်တၢ်ကူၣ်သ့တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်သိၣ်လိ သးစၢ်သီဒီးသးစၢ်တဖၣ် ဒ်သိးကမၤသကိးတၢ်ဒီးပှၤအဖုဒီးသးစၢၢ်ဆၢလၢတၢ်တုၤဆူဖီတၢၣ်တမံၤန့ၣ်လီၤ.
ဘၣ်ဆၣ်တၢ်လိာ်ခိၣ်လိၣ်ကွဲန့ၣ် မၤဘၣ်ဒိၣ်ဘၣ်ထံးဖိသၣ်တဖၣ်ဆူၣ်ဆူၣ်နးနးစ့ၢ်ကီးလီၤ. အဝဲသ့ၣ်အနီၢ်ကစၢ်န့ၣ် ဒိၣ်ထီၣ်ဒံးအဃိ အဃံ, ထူၣ်ပျၢ်ဒီးညၣ်ထူၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးညီန့ၢ်သးပှၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အနီၢ်ကီၢ်န့ၣ် တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးတဖၣ်လၢအဒုးကဲထီၣ်သ့ တၢ်ဘၣ်ဒိအဆံးတဖၣ်လၢပှၤသးပှၢ်အဂီၢ်န့ၣ် ကဲထီၣ်သ့တၢ်ဘၣ်ဒိအဆူၣ်မ့တမ့ၢ်တၢ်ဆါလၢသးလၢဖိသၣ်ဒိၣ်ထီၣ်သီအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ဘၣ်ဒိတၢ်လိာ်ခိၣ်လိာ်ကွဲတဖၣ် ဒ်သိးဟီးကံာ်, ဖျၢၣ်ထူတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးစရီန့ၣ်အိၣ်လၢနီၣ်ဂံၢ်တၢန့ၣ်လီၤ. နီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတဖၣ်လၢအဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအါကတၢၢ်လၢတၢ်လိာ်ခိၣ်လိာ်ကွဲန့ၣ် ပာ်ဃုာ်ဒီးခီၣ်ဒ့ကိာ်, စုဘိ, ခီၣ်လ့ၣ်ခိၣ်ဒီးမဲာ်သၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲထူၣ်တလံာ်ဒီးတၢ်ထုးဃံးတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ကဲထီၣ်အါကတၢၢ်အခါန့ၣ် ဃံကၢ်, အထူၣ်ညာ်ဒီးခိၣ်နူာ်တၢ်ဘၣ်ဒိတဖၣ်န့ၣ် စ့ၢ်ကီးအိၣ်လၢအဖီခိၣ်ကတၢၢ်လီၤ.
တၢ်လိာ်ခိၣ်လိာ်ကွဲတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အဂ့ၤကတၢၢ်တဖၣ်
လၢဖိသၣ်အဂီၢ်, တၢ်တလိာ်ကွဲဘၣ်တၢ်လိာ်ကွဲလၢအဝဲသ့ၣ်အဲၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဘၣ်ဒိဆါကတၢၢ်လၢတၢ်ဒိးန့ၢ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးန့ၣ်လီၤ. တၢ်သိၣ်လိသးစၢ်ပှၤလိာ်ကွဲဖိတဖၣ်ဘၣ်ဃး တၢ်လိာ်ခိၣ်လိာ်ကွဲတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဒီသဒၢစၢၤဒီးမၤစှၤလီၤတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး လၢတၢ်လိာ်ကွဲပျီအပူၤဒီးအချၢန့ၣ်လီၤ.
ဖဲအံၤန့ၣ် ကျဲလၢကဒီသဒၢဖိသၣ်တဖၣ်လၢတၢ်လိာ်ခိၣ်လိာ်ကွဲတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအိၣ်ဝဲ:
- ရဲၣ်ကျဲၤနီၢ်ခိအတၢ်မၤကွၢ် တချုးလၢတၢ်လိာ်ကွဲအကတီၢ်စးထီၣ်တက့ၢ်. တချုးလၢတၢ်လိာ်ကွဲအကတီၢ်စးထီၣ်န့ၣ် ခံကွၢ်စီကွၢ်နဖိတဖၣ် ဒ်သိးကမၤလီၤတံၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်နုာ်လီၤလိာ်ကွဲသ့ဝဲန့ၣ်တက့ၢ်. မၤလီၤတံၢ်လၢနဟ့ၣ်လီၤအဝဲသ့ၣ်အဆူၣ်ချ့တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤလၢလၢပှဲၤပှဲၤတက့ၢ်.
- ကတိၤတၢ်ဒီးသရၣ်ကွၢ်ထွဲတၢ်တက့ၢ်. တဲဖျါကယဲၢ်ဆူၣ်ချ့တၢ်အိၣ်သးခဲလၢာ်လၢနဖိအိၣ် လၢအလိၣ်ဘၣ်တၢ်ကွၢ်ကီလီၤဆီတက့ၢ်.
- ဟ့ၣ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢတၢ်မၤကိၢ်ထီၣ်သွံၣ်အဂီၢ်တက့ၢ်. ပာ်လီၤတၢ်ဆၢကတီၢ်တချုးလၢတၢ်ဂဲၤလိထံသးဒီးတၢ်လိာ်ကွဲတက့ၢ်. စးထီၣ်လၢတၢ်ဟူးဂဲၤဖှံဒ်သိးတၢ်ဃ့ၢ်ကယီကယီတက့ၢ်. မ့ၢ်ဝံၤဒီးထဲးယူာ်ထီၣ်ညၣ်ထူၣ်အကါဒိၣ်ခဲလၢာ်တက့ၢ်.
- မၤစၢၤပှၤလိာ်ကွဲတၢ်ဖိဒ်သိး ကအိၣ်ဒီးထံဂံၢ်လၢလၢပှဲၤပှဲၤတက့ၢ်. မၤလီၤတံၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီးထံပလီအပှဲၤလၢထံ ဒီးဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအီၤဒ်သိးကအီထံ လၢတၢ်ဂဲၤလိထံသးဒီးတၢ်လိာ်ကွဲတချုးစးထီၣ်, လိာ်ကွဲခါဒီးအကတၢၢ်န့ၣ်တက့ၢ်.
- ကူသိးထီၣ်တၢ်ကူတၢ်ကၤအပိးအလီလၢအကြၢးအဘၣ် ဒီးမၤလီၤတံၢ်လၢအဝဲန့ၣ်ဘၣ်လၢနနီၢ်ကစၢ်တက့ၢ်. မၤလီၤတံၢ်လၢတၢ်ကူသိးအပိးအလီန့ၣ် ကြၢးဘၣ်ဝဲလၢတၢ်လိာ်ခိၣ်လိာ်ကွဲ ဒီးဘၣ်လၢနဖိဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်တက့ၢ်. ခိၣ်သလုး, တၢ်ဒီသဒၢခီၣ်လ့ၢ်မိ, တၢ်ဒီသဒၢကိာ်ပူၤ, ခီၣ်ဒ့ကိာ်ဖျိၣ် ဒီးခီၣ်ဖံးလၢအအိၣ်ဒီးရီဘၢၣ်ခီၣ်ဖံးညါသးအကမိာ်န့ၣ် ဒီသဒၢစၢၤမ့တမ့ၢ်မၤစှၤလီၤတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအသဟီၣ်ဆူၣ်န့ၣ်လီၤ.
- ဟံးန့ၢ်အိၣ်ဘှံးဆၢကတီၢ်တက့ၢ်. သးစၢ်လိာ်ကွဲတၢ်ဖိတဖၣ်န့ၣ် ကြၢးဟံးန့ၢ်အိၣ်ဘှံးတနွံတသီခံသီလၢတၢ်လိာ်ကွဲတမံၤမံၤ ဒ်သိးကဟးဆှဲးတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
သ့ၣ်ညါတၢ်သးသပ့ၤအပနီၣ်တဖၣ်
တၢ်သးသပ့ၤန့ၣ် ကဲထီၣ်သ့လၢသးစၢ်တၢ်လိာ်ခိၣ်လိာ်ကွဲကိးမံၤဒဲးန့ၣ်လီၤ. ဖိသၣ်အသးအိၣ်8 ဒီး 13 အဘၢၣ်စၢၤတဖၣ်အတၢ်လဲၤတုၤဆူ ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူဒၢးအကျါတဝာ်န့ၣ် ကဲထီၣ်လၢတၢ်သးသပ့ၤအဃိန့ၣ်လီၤ. 2 ဖိသၣ်တဖၣ်အခိၣ်နူာ်န့ၣ် လီၤဘၣ်ယိၣ်လီၤလီၤဆီဆီလီၤ.
နဖိမ့ၢ်ဒိးန့ၢ်တၢ်ဘၣ်ဒိလၢခိၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တလိၣ်ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူတၢ်ကွၢ်ထွဲဘၣ်ဆၣ် လဲၤထံၣ်လၢကသံၣ်သရၣ်တက့ၢ်. နဖိမ့ၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်သးသပ့ၤအပနီၣ်တဖၣ်န့ၣ် တဘၣ်ပျဲအဝဲလိာ်ကွဲက့ၤတဂ့ၤ.
တၢ်သးသပ့ၤအပနီၣ်တဖၣ်
တၢ်သးသပ့ၤအပနီၣ်တဖၣ်န့ၣ် တအိၣ်ဖျါထီၣ်တဘျီဃီဘၣ်. တၢ်ပနီၣ်တနီၤန့ၣ် ယံာ်ဝဲအသီတဖၣ်, အနွံတဖၣ် မ့တမ့ၢ်ယံာ်န့ၢ်အီၤလီၤ. တၢ်လၢနကဘၣ်ကွၢ်ကီတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်တဖၣ်အံၤ:
- ခိၣ်ဆါ
- တၢ်သးကဒံကဒါ
- တၢ်သးပ့ၤနီၣ်တၢ်
- ခိၣ်တယူၤ
- တၢ်သီၣ်လၢနၢ်အပူၤ
- သးကလဲၤ
- တၢ်ဘှိး
- တၢ်လီၤဘှံးလီၤတီၤ
- အခိၣ်တယူၤနၢ်တပျၢ်
- တၢ်ဆိကမိၣ်စၢၢ်ဆၢသးတန့ၢ်ဂ့ၤဂ့ၤ
- တၢ်ခီၣ်ဆၢတၢ်ကပီၤဒီးတၢ်သီၣ်သဲတန့ၢ်
- တၢ်မံတန့ၢ်ဂ့ၤဂ့ၤ
ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူဒၢး, တၢ်ကွၢ်ထွဲချ့ချ့မ့တမ့ၢ်ကသံၣ်သရၣ်အရူ(အိၣ်ဧါ).
ဖဲတၢ်လိာ်ခိၣ်လိာ်ကွဲတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးမ့ၢ်ကဲထီၣ်န့ၣ် အကါဒိၣ်လၢက ဒိးန့ၢ်တၢ်ကူစါအကြၢးအဘၣ် န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်နကြၢးလဲၤဆူ ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူဒၢးမ့တမ့ၢ်ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူတၢ်ကွၢ်ထွဲ ကသံၣ်ဒၢး လၢအဆၢကတီၢ်မနုၤလဲၣ်. ဒီးနအိၣ်ခိးကသံၣ်သရၣ်ဒီးကတိၤတၢ်ဒီးအီၤကသ့လၢအဆၢကတီၢ်မနုၤလဲၣ်.
- ခိၣ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးတဖၣ်: နဖိမ့ၢ်သးပ့ၤနီၣ်သး, ခိၣ်တဆှဲ, ဘှိးမ့တမ့ၢ်မၤအသးတမူာ်တနီၢ်န့ၣ် လဲၤဆူဂ့ၢ်ဂီၢ်အူဒၢးမ့တမ့ၢ် ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူတၢ်ကွၢ်ထွဲကသံၣ်ဒၢးတက့ၢ်.
- ကိာ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးတဖၣ်: နဖိမ့ၢ်တူၢ်ဘၣ်စုသံၣ်ခီၣ်သံၣ်, ဖံးဘ့ၣ်ပှံၢ်စွးစွး, တၢ်ဟူးဂဲၤတကဲ မ့တမ့ၢ်ကတိၤတၢ်, ယူၢ်လီၤတၢ်တကဲန့ၣ် လဲၤဆူဂ့ၢ်ဂီၢ်အူဒၢးတက့ၢ်.
- တၢ်ဘၣ်တီၢ်လၢသးနါပှၢ်: ဖိသၣ်အသးနါပှၢ်မ့ၢ်ဆါဖးဒိၣ်မ့တမ့ၢ် ဖိသၣ်အတၢ်သါမ့ၢ်ဖုၣ်န့ၣ် လဲၤဆူဂ့ၢ်ဂီၢ်အူဒၢးတက့ၢ်. တၢ်သါဖုၣ်မ့ၢ်တအိၣ်ဒီး ဖိသၣ်မ့ၢ်ခီၣ်တၢ်ဆါကဲန့ၣ် ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူတၢ်ကွၢ်ထွဲကမ့ၢ်တၢ်ဃုထၢတမံၤန့ၣ်လီၤ.
- ညၣ်ထူၣ်, အပျၢ်ဒီးအဃံတဖၣ်: ဖိသၣ်အစု, အခီၣ်န့ၣ်က့ၢ်ဂီၤမ့ၢ်ဆီတလဲဒီးစိာ်တၢ်ဃၢမ့ၢ်တန့ၢ်န့ၣ် လဲၤဆူဂ့ၢ်ဂီၢ်အူဒၢးတက့ၢ်. လဲၤဆူဂ့ၢ်ဂီၢ်အူတၢ်ကွၢ်ထွဲကသံၣ်ဒၢး မ့တမ့ၢ်လဲၤထံၣ်နကသံၣ်သရၣ် လၢတၢ်ညိးထီၣ်, တၢ်ဘၣ်ကွးဒီးတၢ်ဆါမ့ၢ်အိၣ်လၢတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤအပူၤအဂီၢ်န့ၣ်တက့ၢ်.
Blue Cross အံၤအိၣ်ဝဲလၢနတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အဂီၢ်လီၤ
Blue Cross ဒီး Blue Plus မၤစၢၤနၤဒ်သိးနကဒိးန့ၢ်တၢ်စံးဆၢညီညီလၢနဆူၣ်ချ့တၢ်သံကွၢ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. နမ့မ့ၢ်ကရူၢ်ဖိတဂၤန့ၣ် နဆဲးကျိးနကသံၣ်သရၣ်သ့လၢအ့ထၢၣ်နဲးအလိၤ ဒီး24နၣ်ရံၣ်နၢး(စ) လီတဲစိကျိၤန့ၣ်လီၤ. နအိၣ်ဒီးဆူၣ်ချ့တၢ်အိၣ်ယၢၤအကလုာ်ကလုာ်လၢနစုထိးနၤဖိန့ၣ်လီၤ.
နမ့ၢ်တအိၣ်ဒီးဆူၣ်ချ့တၢ်အုၣ်ကီၤန့ၣ်, Blue Cross ဒီး Blue Plus ဟ့ၣ်နၤဆူၣ်ချ့တၢ်အုၣ်ကီၤအကလုာ်ကလုာ် လၢကကြၢးဒီးနတၢ်လိၣ်တဖၣ်ဒီးနစ့တိာ်ပာ်န့ၣ်လီၤ. ဆူၣ်ချ့တၢ်အုၣ်ကီၤခဲလၢာ်န့ၣ်ပၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်ဒီသဒၢအတၢ်ကွၢ်ထွဲတၢ်ဟ့ၣ်အဘူးအလဲ ဒီး ပီးလီတဖၣ်ဒီးတၢ်အိၣ်ယၢၤတဖၣ် ဒ်သိးကမၤဆူၣ်ချ့နၤဒီးဒီသဒၢနဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်အတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့န့ၣ်လီၤ. ကတိၤတၢ်ဒီး ပှၤခၢၣ်စး တဂၤ ဒ်သိးကမၤလိအါထီၣ်တၢ်အဂီၢ် တက့ၢ်.
တၢ်ဂ့ၢ်အဂၤဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဒီသဒၢအတၢ်ကွၢ်ထွဲ
တၢ်ဒီသဒၢအတၢ်ကွၢ်ထွဲလၢဖိသၣ်သးနံၣ်6--12အဂီၢ်
တၢ်ကွၢ်ထွဲမဲလၢဖိသၣ်အဂီၢ်
ကသံၣ်ဒီသဒၢတၢ်ဆါတဖၣ်လၢပှၤလိၣ်ဘိဒီး
ဖိသၣ်လၢဘိးကလိၣ်ဘိတဖၣ်အဂီၢ်
ကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ်လၢဖိသၣ်တဖၣ်အဂီၢ်