မဲကျၣ်လၢဖိသၣ်တဖၣ်န့ၣ် ကဲထီၣ်သး အါန့ၢ်ဒံးတၢ်သါအံးဒီးယဲၢ်စးဒီးအါန့ၢ်ဒံး သွံၣ်ထံတဘၣ်လိာ်ဘၣ်စးတၢ်လိၤကိၢ်န့ၣ်နွံစးန့ၣ်လီၤ.* မ့ၢ်တကူစါအီၤန့ၢ် မဲကျၣ်အဃိတၢ်ဆါအံၤဒုးကဲထီၣ်တၢ်ကီခဲလၢအီၣ်တၢ်အီၣ်,ကတိၤတၢ်ဒီးတၢ်မၤလိတၢ်န့ၣ်လီၤ. နတြီဆၢမဲကျၣ်သ့ ခီဖျိတၢ်ကွၢ်ထွဲမဲလၢအကြၢးအဘၣ်လၢဟံၣ် ဒီးတၢ်လဲၤထံၣ်လၢမဲကသံၣ်သရၣ်လၢအကတီၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
မၤလီၤတံၢ်လၢ နအိၣ်ဒီးမဲအတၢ်တိာ်ကျဲၤ ဒ်သိးကမၤစၢၤတၢ်ကွၢ်မဲတၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့တဖၣ်တက့ၢ်.
ပှ့ၤ Blue Cross တၢ်ကွၢ်ထွဲမဲတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတဖၣ်
တၢ်ကွၢ်ထွဲကိာ်ပူၤလၢဖိသၣ်ဆံးတဖၣ်ဒီးဖိသၣ်အဟးလိသီတဖၣ်
တၢ်မၤကဆှီနဖိအကိာ်ပူၤတချုးလၢအမဲဟဲထီၣ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ကျဲအရ့ဒိၣ်တမံၤလၢကဒီသဒၢဘဲးတံရံယါအဃၢ်လၢအမၤဟးဂီၤတၢ်သ့တဖၣ် အတၢ်ဟဲအိၣ်အါထီၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘဲးထံရံယါအဃၢ်တဖၣ်န့ၣ် ဒုးကဲထီၣ်မဲအဃံၣ်လၢ အမၤကျၣ်မဲန့ၣ်လီၤ. ကျဲလၢကဘၣ်ပာ်ကဆှီကိာ်ပူၤဖိတဖၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် အိၣ်ဖဲအံၤလီၤ.
- သူတၢ်က့ညးလၢအကဆှီဒီးအစုၣ်ဆီၣ် ဒီးဘိၣ်ဘံထီၣ်အီၤလၢနစုဘိလိၤလၢကမၤကဆှီနဖိမဲကုၤဖဲအအီၣ်တၢ်ဝံၤန့ၣ်လီၤ.
- ဖဲမဲအဆိကတၢၢ်ဟဲထီၣ်တဘျီဃီန့ၣ် သူတၢ်ထူးမဲဘိလၢဖိသၣ်အဂီၢ် ဒ်သိးကထူးစီကွံာ်မဲအမဲာ်ဖံးခိၣ်ခဲလၢာ်အဂီၢ်တက့ၢ်.
- လဲၤကိးနဖိဆူတၢ်ကွၢ်ထွဲမဲလီၢ် လၢအဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဖျဲၣ်မုၢ်နံၤတၢတၢတဘျီ ဒ်သိးကတြီဆၢတၢ်ဆါတဖၣ်အဂီၢ်တက့ၢ်.
- ဖဲမဲခံဘိထိးဘၣ်လိာ်သးတဘျီဃီန့ၣ် မၤကဆှဲကဆှီအကဆူးဒီးလုၣ်မၤကဆှီမဲတနံၤတဘျီတက့ၢ်.
- ဖဲအသးအနံၣ်အိၣ်2 မ့တမ့ၢ် ဖဲနဖိန့ၣ်အသးအနံၣ်ပှၢ်လၢတယူၢ်လီၤအီၤန့ၣ်, စးထီၣ်သူ ဖလိၣ်ရဲး(fluoride)ထူးမဲကသံၣ်တလိၣ်ထဲသိးဒီးပဲဆံးတဖျၢၣ်တက့ၢ်.
- ဆဲးမၤစၢၤနဖိအတၢ်ထူးမဲဒီးတၢ်မၤကဆှဲကဆှီမဲကဆူးဒီးလုၣ်ယဲၤပြံ တချုးလၢအဝဲသ့ၣ်မၤဝဲသ့ဂ့ၤဂ့ၤန့ၣ်တက့ၢ်.
တၢ်ပနီၣ်တဖၣ်ဘၣ်ဃးဒီးမဲအတၢ်တဘၣ်လီၢ်ဘၣ်ဆးလၢဖိသၣ်တဖၣ်
သမံသမိးနဖိအကိာ်ပူၤကတီၢ်တီၢ်ဒ်သိး နကထံၣ်န့ၣ်မဲကျၣ်မ့တမ့ၢ်တၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်အတၢ်ပနီၣ်တဖၣ်အဂီၢ်တက့ၢ်. နဖိမ့ၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်တဖၣ်အံၤန့ၣ် ထံၣ်လိာ်သးဒီးနမဲကသံၣ်သရၣ်တဘျီဃီတက့ၢ်.
- မဲလၢအလွဲၢ်သူဒိၣ်
- မဲဆါဖဲအအ့ၣ်ဘျဲးတၢ် မ့တမ့ၢ်အ့ၣ်အီၣ်တၢ်အခါ
- မဲအကူၤတဖၣ်ဂီၤ, အသွံၣ်လီၤ မ့တမ့ၢ်ညိးထီၣ်
- မဲဆါ
ကဘၣ်ဒီသဒၢမဲကျၣ်ဒ်လဲၣ်
နမၤစၢၤဖိသၣ်တဖၣ်လၢတၢ်တြီဆၢမဲကျၣ် ခီဖျိဆူၣ်ချ့လုၢ်လၢ်ဂ့ၤတဖၣ် ဒီးတၢ်သမံသမိးမဲဘၣ်ဆၢဘၣ်ကတီၢ်န့ၣ်လီၤ :
- ပာ်နကိာ်ပူၤလၢတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အလၢအပှဲၤတက့ၢ်. သမံသမိးမဲအဆၢကတီၢ်ဘၣ်ဘၣ် ဒီးမၤကဆှဲကဆှီနမဲကိးနံၤဒဲးတက့ၢ်. တၢ်ဝဲန့ၣ်မၤစၢၤနၤသ့ဒ်သိးနကဒီသဒၢတၢ်ဆှၢနုာ်လီၤတၢ်ဖိဃၢ်ဒီးဘဲးထံရံယါအဃၢ်တဖၣ် ဆူနဖိန့ၢ်လီၤ.
- ဟးဆှဲးတၢ်ဒုးအီနုၢ်ပလီလၢနုာ်လီၤလီၢ်မံကတီၢ်တက့ၢ်. တၢ်မၤမံနဖိလၢနုၢ်ထံ မ့တမ့ၢ် တၢ်ဆၢထံတပလီန့ၣ် ဒုးအိၣ်အံသၣ်ဆၢထံတဖၣ်လၢနဖိအကိာ်ပူၤဒီးဒုးကဲထီၣ်မဲကျၣ်န့ၣ်လီၤ.
- ဟးဆှဲးတၢ်သူသကိးနီၣ်တၢၤတဖၣ်ဒီးသဘံၣ်လီခီအဂၤတဖၣ်တက့ၢ်. အဝဲန့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဆှၢဘဲးတံရံယါတၢ်အဃၢ်တဖၣ်ဆူနဖိအအိၣ်သ့လီၤ.
- သိၣ်လိနဖိဒံးသိးကအီထံတက့ၢ်. တၢ်ဆူးအီခွးတဖၣ်လၢအအိၣ်ပှဲၤဒီးတၢ်ထံလၢပၣ်ဒီးအံသၣ်ဆၢခဲအံၤခဲအံၤန့ၢ်ကဒုးကဲထီၣ်မဲကျၣ်သ့ဝဲန့ၣ်လီၤ. သိၣ်လိနဖိဒံးသိးသူခွးလၢပှၤသူညီနုၢ်တဖၣ်စးထီၣ်ဖဲအအိၣ်12 လါ ဒီးထၢနုာ်အီၤထဲထံတက့ၢ်.
- တြီဃာ်အံသၣ်ဆၢဒီးတၢ်ဆၢထံတဖၣ်တက့ၢ်. တၢ်အီၣ်ဆၢသ့ၣ်တဖၣ်ဒ်သိးတၢ်ဆၢကိၣ်လိၣ်, တၢ်သၣ်ထံ ဒီး စိၣ်ဒၢ်(soda)ထံ တဖၣ်န့ၣ် လုၢ်ဘၢမဲတဖၣ်လၢအံသၣ်ဆၢဒီးဒုးကဲထီၣ်မဲကျၣ်သ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.
- ဒုးအီၣ်တၢ်အီၣ်တၢ်အီၣ်ကျၢၤသးတဖၣ်လၢအဂ့ၤလၢတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အဂီၢ်တက့ၢ်. တၢ်နုၢ်ထံလီၤသကၤ, တၢ်နုၢ်ထံဆံၣ် ဒီးတၢ်နုၢ်ထံတဖၣ်န့ၣ် ဂ့ၤလၢမဲအဂီၢ် ဒီးမ့ၢ်ဝဲတၢ်အီၣ်ကျၢၤသးတဖၣ်လၢတၢ်အီၣ်မ့ၤတဖၣ်အဘၢၣ်စၢၤလီၤ.
- ဟံးန့ၢ်ဖလိၣ်ရဲး(fluoride)လၢလၢပှဲၤပှဲၤတက့ၢ်. ဖလိၣ်ရဲး(fluoride)န့ၣ်မၤဆူၣ်ထီၣ်မဲဒီးမၤစၢၤတၢ်တြီဆၢမဲဟးဂီၤန့ၣ်လီၤ. နမ့ၢ်တအိၣ်ဒီးဖလိၣ်ရဲးလၢနထံအပူၤန့ၣ် ကတိၤတၢ်ဒီးနမဲကသံၣ်သရၣ်ဘၣ်ဃးဒီး ဖလိၣ်ရဲးတၢ်ယါဘျါကျဲတဖၣ် မ့တမ့ၢ်တၢ်မၤလၢပှဲၤထီၣ်တၢ်တဖၣ်တက့ၢ်.
- ထူးမဲဒီးမၤကဆှဲကဆှီမဲကဆူးဒီးလုၣ်ယဲၤမၤကဆှီမဲတဖၣ်တက့ၢ်. စးထီၣ်မၤပိာ်(တၢ်ကွၢ်ထွဲ)ကိာ်ပူၤဆူၣ်ချ့လုၢ်လၢ်လၢဂ့ၤတဖၣ်ဆိဆိ ဒီးသိၣ်လိဖိသၣ်တဖၣ်ဒ်သိးကထူးအမဲ တနံၤန့ၣ်အစှၤကတၢၢ်ခံဘျီ ဒီးမၤကဆှဲကဆှီမဲကဆူးဒီးလုၣ်မၤကဆှီမဲကိးမုၢ်နံၤတက့ၢ်.
- သံကွၢ်တၢ်ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်တံာ်ဘၢမဲတဖၣ်တက့ၢ်. ကသံၣ်ခဲၣ်ဘၢဝဲန့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်တၢ်ထၢနုာ်လီၤဆူမဲတဖၣ်အလိၤဒ်သိးကဒီသဒၢအီၤလၢ မဲကျၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်တံာ်ဘၢတဖၣ်န့ၣ်ကြၢးလၢနဖိအဂီၢ်ဧါန့ၣ်သံကွၢ်တၢ် ဒီးနတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤန့ၣ် ပာ်ဃုာ်ဒီးတၢ်တဖၣ်ဧါန့ၣ်သမံသမိးတၢ်တက့ၢ်.
- ကွၢ်သမံသမိးမဲဘၣ်ဆၢဘၣ်ကတီၢ်တက့ၢ်. လဲၤထံၣ်လိာ်သးဒီးနမဲကသံၣ်သရၣ်ဘၣ်ဆၢဘၣ်ကတီၢ် ဒ်သိးကပာ်နဖိအမဲဒီးမဲကူၤတဖၣ်ပှဲၤဒီးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တက့ၢ်. နဖိကြၢးလဲၤထံၣ်အီၤတနွံပှဲၤဘျီ, တလါပှဲၤဘျီလဲၣ်န့ၣ် နမဲကသံၣ်သရၣ်န့ၣ် တဲပၠးနၤကသ့န့ၣ်လီၤ.
Blue Cross မဲအတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်
Blue Cross and Blue Shield of Minnesota န့ၣ်မၤညီန့ၢ်နၤတၢ်ဒီသဒၢနကိာ်ပူၤဆူၣ်ချ့န့ၣ်လီၤ. ပဟ့ၣ်သုမဲအတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ် ဒ်သိးကကြၢးဘၣ်ဝဲဒီးနတၢ်လိၣ်တဖၣ်ဒီးတိၢ်စ့န့ၣ်လီၤ.
Blue Cross မဲအတၢ်တိာ်ကျဲၤခဲလၢာ်န့ၣ် ပာ်ဃုာ်ဒီးတၢ်ဒီသဒၢအတၢ်ကွၢ်ထွဲ, ဃုာ်ဒီးတၢ်သမံသမိးဘၣ်ဆၢဘၣ်ကတီၢ်, တၢ်ဒိအဲးစရ့ဒီးတၢ်မၤကဆှဲကဆှီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဟ့ၣ်အဘူးအလဲအတၢ်ရဲၣ်ကျဲၤလၢနဃုထၢအဖီခိၣ်န့ၣ်, နတၢ်တိာ်ကျဲၤန့ၣ်ကမၤစၢၤဟ့ၣ်အလဲစ့ၢ်ကီးလၢတၢ်မၤပှဲၤ,တၢ်ဖျီၣ်မဲဒီးတၢ်မၤအဂုၤအဂၤတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ.
ဒ် Blue Cross မဲကရူၢ်ဖိတဂၤအသိး နကအိၣ်ဒီးတၢ်ဒိးန့ၢ် တၢ်ကွၢ်ထွဲမဲဆူၣ်ချ့ညီညီ လၢထံကီၢ်ပူၤမဲတၢ်ဘျးစဲကရၢဒိၣ်ကတၢၢ်တဖၣ်အကျါတခါန့ၣ်လီၤ. မဲကသံၣ်သရၣ်အါဂၤလၢပှာ်ဘျးစဲအပူၤ ဟ့ၣ်အခွဲးဒ်သိး ကဒုးစှၤလီၤတၢ်အပှ့ၤတဖၣ်လၢ အတပၣ်ဃုာ်လၢနတၢ်တိာ်ကျဲၤဟ့ၣ်န့ၢ်အဘူးအလဲပူၤ, ပၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်မၤစၢၤတဖၣ်လၢ နဒိးန့ၢ်ဖဲနတုၤဆူကိးနံၣ်ဒဲးတၢ်န့ၢ်ဘျုးအဒိၣ်ကတၢၢ်အပတီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ပှၤလၢတအိၣ်ဒီးBlue Cross ဆူၣ်ချ့တၢ်အုၣ်ကီၤ မ့တမ့ၢ် အိၣ်ထဲ Medicare တၢ်ကွၢ်ထွဲဆူၣ်ချ့ကိးဆဲးလီၤဒၣ်လဲၤဆဲးလီၤမံၤလၢBlue Crossမဲအတၢ်တိာ်ကျဲၤသ့ဝဲလီၤ. Blue Cross မဲအတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ကျဲတဘိလၢ အကြၢးဒီးအပှ့ၤ ဒီးညီလၢကဒိးန့ၢ်တၢ်ကွၢ်ထွဲမဲအကြၢးအဘၣ်လၢနၤဒီးနဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.