ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးခဲစၢၣ်တၢ်ဆါန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်
ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးခဲစၢၣ်တၢ်ဆါန့ၣ် ခဲစၢၣ်ဘၣ်ဃးဒီးဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိး လၢအမ့ၢ်ပိာ်မုၣ်အတၢ်အိၣ်ဖိအိၣ်လံၤတၢ်မၤကျဲအကူာ်တမံၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲစးထီၣ်ညီနုၢ်လၢ ခဲစၢၣ်ခီၣ်ထံးစဲ(လ)တဖၣ်အတၢ်ကဲထီၣ်န့ၣ်လီၤ. ခဲစၢၣ်ခီၣ်ထံးစဲ(လ)တဖၣ်အတၢ်အိၣ်ဖျါထီၣ်န့ၣ် တစံးဝဲလီၤတံၢ်လီၤဆဲးလၢ နနဒိးန့ၢ်ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးခဲစၢၣ်တၢ်ဆါဘၣ်. တၢ်ကူစါကျဲအိၣ်တမံၤလၢ စဲ(လ)အဝဲသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ် တချုးလၢအဝဲသ့ၣ်ဆီတလဲဆူခဲစၢၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးခဲစၢၣ်တၢ်ဆါန့ၣ် တပာ်ဖျါညီနုၢ်တၢ်ဆါပနီၣ် လၢအခီၣ်ထံးအဆီတဖၣ်ဘၣ်. လၢခံအဆီတဖၣ်န့ၣ် ပိာ်မုၣ်န့ၣ်ကပာ်သူၣ်ပာ်သး ပိာ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤသွံၣ်ယွၤလီၤ ဒီးတၢ်ထံယွၤလီၤလၢတညီနုၢ် မ့တမ့ၢ်တၢ်ဆါလၢတၢ်မံဃုာ်ဒီးဝၤအခါန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ခီဖျိတၢ်ဒီသဒၢအတၢ်ကွၢ်ထွဲဘၣ်ဆၢဘၣ်ကတီၢ်န့ၣ် ကသံၣ်သရၣ်တဖၣ် ဃုထံၣ်အီၤဒီးကူစါအီၤဆိဆိသ့လီၤ.
နမၤကွၢ်တၢ်သံကွၢ်ပှိၤပှီၢ်အံၤ သ့ ဒ်သိးနကခံကွၢ်စီကွၢ်နတၢ်သ့ၣ်ညါဘၣ်ဃး ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးခဲစၢၣ်တၢ်ဆါအတၢ်ဘၣ်ယိာ်တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်လီၤ.
စံးဆၢ pap တၢ်သံကွၢ်ပှိၤပှီၢ်တက့ၢ်
တၢ်မနုၤဒုးကဲထီၣ်ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးခဲစၢၣ်တၢ်ဆါလဲၣ်.
ကသံၣ်သရၣ်တဖၣ်နာ်လၢ ပှၤကူပှၤကညီဖးပံာ်လိမါတၢ်ဆါဃၢ် (HPV) မ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ်တမံၤလၢ အဒုးကဲထီၣ်ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးခဲစၢၣ်တၢ်ဆါ လီၤလီၤဆီဆီ တၢ်ဆါဃၢ်လၢအလီၤဘၣ်ယိာ်ဖးဒိၣ်တနီၤန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ဂ့ၢ်တနီၤလၢအဒုးကဲထီၣ်ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးခဲစၢၣ်တၢ်ဆါအိၣ်တနီၤ, ပာ်ဃုာ်ဒီး HPV အတၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်, တၢ်အိမီၣ် ဒီးဟံၣ်ဃီပူၤဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးခဲစၢၣ်တၢ်ဆါအတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအိၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. နမ့ၢ်ဘၣ်ယိာ်တၢ်ဘၣ်ဃး နတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်လၢအဒုးကဲထီၣ်သ့ ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးခဲစၢၣ်တၢ်ဆါန့ၣ် ကတိၤတၢ်ဒီးနကသံၣ်သရၣ်တက့ၢ်.
ဒ်သိးကဒီသဒၢ ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးခဲစၢၣ်တၢ်ဆါအဂီၢ် ယမၤတၢ်မနုၤကသ့လဲၣ်.
တၢ်ကွၢ်သမံသမိးခံမံၤန့ၣ် ဒီသဒၢစၢၤဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးခဲစၢၣ်တၢ်ဆါ မ့တမ့ၢ်ကွၢ်ဃုအီၤသ့ညီညီလီၤ:
- Pap တၢ်သမံသမိး (မ့တမ့ၢ် Pap ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးခဲစၢၣ်တၢ်ဆါတၢ်သမံသမိး) ကွၢ်ဃု ခဲစၢၣ်ခီၣ်ထံးစဲ(လ)တဖၣ်လၢ ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးလၢ မ့ၢ်တဘၣ်တၢ်ကူစါအီၤဂ့ၤဂ့ၤန့ၣ် ကဒုးကဲထီၣ်ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးခဲစၢၣ်တၢ်ဆါ
- HPV တၢ်သမံသမိးန့ၣ် ကွၢ်ဃုတၢ်ဆါဃၢလၢအဒုးကဲထီၣ်သ့ စဲ(လ)အတၢ်ဆီတလဲတမူာ်တနီၢ်တဖၣ်
HPV ကသံၣ်ဒီသဒၢန့ၣ် ဒီသဒၢစၢၤ ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးခဲစၢၣ်တၢ်ဆါဧါ.
HPV ကသံၣ်ဒီသဒၢ န့ၣ် ဒီသဒၢ HPV တၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်အကလုာ်တနီၤလၢလီၤပျံၤဖးဒိၣ် လၢအဒုးကဲထီၣ်သ့ ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးခဲစၢၣ်တၢ်ဆါန့ၣ်လီၤ. ကသံၣ်ဒီသဒၢအံၤန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အီၤ တချုးလၢအသးအိၣ် 13နံၣ် လၢအဟ့ၣ်တၢ်ဒီသဒၢတချုးတၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်လၢ HPV ဒီးဖဲလၢနီၢ်ခိဂံၢ်တြီဆၢတၢ်မၤကျဲန့ၣ် ဂံၢ်ဆူၣ်အခါန့ၣ်လီၤ. ကသံၣ်ဒီသဒၢန့ၣ်မၤတၢ်ဂ့ၤဒိၣ်ဖဲပှၤဆဲးအီၤတချုးအသးအိၣ် 13 နံၣ်ဒီး အခဲအံၤဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ခွဲးအီၤလၢပိာ်မုၣ်တဖၣ်လၢအသးအိၣ် 45 နံၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လံ
HPV န့ၣ်ဘၣ်တၢ်ရၤလီၤအီၤသ့စ့ၢ်ကီးလၢ မုၣ်ခွါတၢ်မံဃုာ်အဃိ ကတိၤတၢ်ဒီးနကသံၣ်သရၣ်ဘၣ်ဃး တၢ်မံဃုာ်ကျဲအတၢ်နဲၣ်ကျဲလၢအပူၤဖျဲးတဖၣ်တက့ၢ်.
ယမ့ၢ်ဆဲးဝံၤ HPV ကသံၣ်ဒီသဒၢန့ၣ် ယလိၣ်ဘၣ်ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးတၢ်ကွၢ်သမံသမိးဒံးဧါ.
မ့ၢ်ဝဲလီၤ. ပိာ်မုၣ်လၢအဆဲးဝံၤ HPV ကသံၣ်ဒီသဒၢန့ၣ် ကြၢးဟံးန့ၢ်ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးတၢ်ကွၢ်သမံသမိးတဖၣ်ဘၣ်ဆၢဘၣ်ကတီၢ်လီၤ. ကသံၣ်ဒီသဒၢန့ၣ် ဒီသဒၢ HPV တၢ်ဆါအဒူၣ်အထၢအါတက့ၢ်, တမ့ၢ်ခဲလၢာ်လၢအဒုးကဲထီၣ်ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးခဲစၢၣ်တၢ်ဆါန့ၣ်လီၤ.
ယကြၢးဟံးန့ၢ် Pap ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးတၢ်ဆါတၢ်သမံးသမိး ဖဲလဲၣ်အခါလဲၣ် ဒီးတလါ,တနံၣ်ပှဲၤဘျီလဲၣ်.
နသးမ့ၢ်အိၣ်လၢ 21 တုၤ 29 နံၣ်န့ၣ်
ပိာ်မုၣ်တဖၣ်ကြၢးထီၣ်ဟံးန့ၢ် Pap ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးတၢ်ဆါတၢ်သမံးမသိးလၢ အသး 21 ဒီးကြၢးမၤအီၤသၢနံၣ်တဘျီလီၤ.
နသးမ့ၢ်အိၣ်လၢ 30 တုၤ 65 နံၣ်န့ၣ်
ကတိၤတၢ်ဒီးနကသံၣ်သရၣ်ဘၣ်ဃး တၢ်သမံသမိးဖဲလဲၣ်တကလုာ်န့ၣ်ဂ့ၤလၢနဂီၢ်လဲၣ်တက့ၢ်:
- ထဲ Pap တၢ်သမံသမိးတမံၤလီၤ. နတၢ်သမံသမိးအစၢတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်မူာ်နီၢ်န့ၣ် နအိၣ်ခိးသံသၢနံၣ်တချုးလၢနမၤအီၤလၢခံတဘျီန့ၣ်လီၤ.
- ထဲ HPV တၢ်သမံသမိးတမံၤလီၤ. နတၢ်သမံသမိးအစၢတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်မူာ်နီၢ်န့ၣ် နအိၣ်ခိးယဲၢ်နံၣ်တချုးလၢနမၤတၢ်ကွၢ်သမံသမိးလၢခံတဘျီန့ၣ်လီၤ.
- HPV တဘျီ ဒီး Pap တၢ်သမံသမိးတဘျီ. နတၢ်သမံသမိးခံမံၤလၢာ်အစၢတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်မူာ်နီၢ်ဒီး ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်နကသံၣ်သရၣ်ကဟ့ၣ်ကူၣ်နၤ လၢနကဟံးန့ၢ် တၢ်ကွၢ်သမံသမိးလၢခံတဘျီလၢယဲၢ်နံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.
နသးမ့ၢ်ဘျဲၣ်65နံၣ်န့ၣ်
နကသံၣ်သရၣ် ကတဲနၤလၢ နတလိၣ်ဘၣ်တၢ်ကွၢ်သမံသမိး ဖဲနမ့ၢ်:
- အိၣ်ဒီးတၢ်အစၢမူာ်နီၢ်လၢ အနံၣ်တဖၣ်အနံၣ် မ့တမ့ၢ်
- အိၣ်ဒီးဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးလၢအဘၣ်တၢ်ထုးထီၣ်ကွံာ်အီၤ ဒ်တၢ်ကွဲးထုးထီၣ်ဒၢလီၢ်တၢ်မၤအကူာ်တမံၤ
သန့ၤအသးလၢနဟံၣ်ဖိဃီဖိအတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ ဒီးတၢ်ဘၣ်ယိာ်အဂ့ၢ်အဂၤတဖၣ်န့ၣ် နကသံၣ်သရၣ်ကဆၢတဲာ်လၢနလိၣ်ဘၣ်တၢ်သမံသမိးခဲအံၤခဲအံၤ အါန့ၢ်တၢ်လၢအဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အီၤလၢအဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ.
ယတၢ်အုၣ်ကီၤအတၢ်တိာ်ကျဲၤန့ၣ် ဟ့ၣ်အပှ့ၤလၢ Pap ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးတၢ်သမံသမိး မ့တမ့ၢ် HPV ကသံၣ်ဒီသဒၢတၢ်ဆါဧါ.
ဆူၣ်ချ့တၢ်အုၣ်ကီၤန့ၣ် ညီနုၢ်ဟ့ၣ်အပှ့ၤလၢ တၢ်ဒီသဒၢတၢ်ခံကွၢ်စီကွၢ်တဖၣ်, တၢ်ကွၢ်သမံသမိးတဖၣ်ဒီးကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ် ဒ်သိးကဒီသဒၢစၢၤ မ့တမ့ၢ်ဃုထံၣ် ဆူၣ်ချ့တၢ်ဘၣ်ယိၣ်တဖၣ်လၢအကဲထီၣ်သ့န့ၣ်လီၤ. Pap ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးတၢ်ခံကွၢ်စီကွၢ်န့ၣ် ဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်လဲၤထံၣ်လိာ်သးလၢတၢ်ဒီသဒၢဆိအဂီၢ်လၢ ပိာ်မုၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. HPV ကသံၣ်ဒီသဒၢန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ပှ့ၤန့ၢ်အီၤလၢ ဆူၣ်ချ့တၢ်အုၣ်ကီၤန့ၣ်လီၤ. မၤလီၤတံၢ်ဒ်သိးကသမံသမိးနတၢ်တိာ်ကျဲၤအတၢ်ဟ့ၣ်အဘူးအလဲလီၤတံၢ်လီၤဆဲးအဂီၢ်တက့ၢ်.