တိးကွ့ ကသံၣ်ဒီသဒၢ, မ့တမ့ၢ် တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢတိးကွ့တၢ်ဆါအံၤ မ့ၢ်၀ဲဒၣ်စုက၀ဲအဂ့ၤဒိၣ်တခါလၢအသတြီာ်၀ဲဒၣ်တိးကွ့တၢ်ဆါန့ၣ်လီၤ. တိးကွံတၢ်ဆါအံၤမ့ၢ်၀ဲ တၢ်ဃၢ်တၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်လၢ အဒုးကဲထီၣ်၀ဲဒၣ် တၢ်ဆါပနီၣ်အါမံၤန့ၣ်လီၤ. အမ့ၢ်ဒံး၀ဲဒၣ်တၢ်ဆါဃၢ် လၢအလီၤပျံၤဒိၣ်မးတကလုာ်လၢ Minnesotaအပူၤ, လီၤလီၤဆီဆီလၢပှၤတဖုလၢအအိၣ်လၢတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘှီပူၤန့ၣ်လီၤ. သနာ်က့ ပှၤတဆဲးဘၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢကိးဒဲးဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အအံၤမ့ၢ်တၢ်လၢသုကဘၣ်သ့ၣ်ညါအီၤ.
1. မတၤတဂၤလၢအကြၢးဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢတိးကွ့တၢ်ဆါလဲၣ်
ပှၤကိးဂၤဒဲးကြၢးဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢတိးကွ့တၢ်ဆါ န့ၣ်လီၤ. နဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢတိးကွ့တၢ်ဆါအံၤ တမ့ၢ်ထဲလၢကဒီသဒၢလီၤနနီၢ်ကစၢ်အသးဘၣ် ဘၣ်ဆၣ်လၢကဒီသဒၢစ့ၢ်ကီးပှၤလၢနအဲၣ်အီၤသ့ၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢနဒိးန့ၢ်ဆဲးဘၣ် တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢတိးကွ့တၢ်ဆါအဃိ, နဒီသဒၢစ့ၢ်ကီးတိးကွ့တၢ်ဆါဒ်သိးအတရၤလီၤသးဆူပှၤဂၤအအိၣ်န့ၣ်လီၤ.
မၤလိတၢ်ခဲလၢာ်ဘၣ်ဃး တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢလၢ တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အီၤခဲလၢာ်အဂ့ၢ်တက့ၢ်
2.ပှၤလၢအဒိးန့ၢ်ဘၣ်တိးကွ့တၢ်ဆါကိးမုၢ်နံၣ်ဒဲးလၢ Minnesota ပူၤန့ၣ်အိၣ်ပှဲၤဂၤလဲၣ်.
ပှၤမဲာ်နံၤစိထၣ်ဖိအဂၤလၢအကထိတဖၣ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တိးကွ့တၢ်ဆါကိးမုၢ်နံၣ်ဒဲးန့ၣ်လီၤ. Minnesota Department of Health (မဲာ်နံးစိထၣ်အဆူၣ်ချ့၀ဲၤကျိၤ) ပာ်ဖျါထီၣ်၀ဲဒၣ်လၢ 2019-2020 တိးကွ့တၢ်ဆါအကတီၢ်အံၤအဃိပှၤဘၣ်ထီၣ်၀ဲဒၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်အိၣ်ဝဲ 4,022 ဂၤန့ၣ်လီၤ.
3.တိးကွ့တၢ်ဆါအံၤအလီၤဘၣ်ယိၣ်၀ဲဒၣ်လၢမတၤဂၤသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်လဲၣ်
တိးကွ့တၢ်ဆါအံၤလီၤဘၣ်ယိၣ်၀ဲလၢ ပှၤဖိသၣ်, ပှၤသးပှၢ်, ပှၤအိၣ်ဒီးအဟုးအသး, ပှၤလၢတအိၣ်ဒီးဂံၢ်တြီဆှၢလၢအဆူၣ်ဒီး ပှၤလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်ဆါယံာ်ထၢသ့တဖၣ်အံၤ အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်ဘၣ်ယိၣ်တဖၣ်အံၤ ဒိးနၢ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီးတိးကွံအတၢ်ဆါအတၢ်ပနီၣ်တဖၣ်ဒီးအတၢ်ဂ့ၢ်ကီပိာ်ထွဲထီၣ်အခံလၢအနးနးကျံာ်ကျံာ်သ့၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢတိးကွ့တၢ်ဆါအံၤကဒၢသဒီစၢၤ၀ဲၣ်ဒၣ်ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဆါညီသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
4.နဒိးန့ၢ်ဘၣ်တိးကွ့တၢ်ဆါခီဖျိလၢ တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢတိးကွ့တၢ်ဆါ သ့စ့ၢ်ကီးဧါ
နဒိးန့ၢ်ဘၣ်တိးကွ့တၢ်ဆါခီဖျိလၢတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢတိးကွ့တၢ်ဆါအံၤတသ့ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကိၢ်ကထီၣ်နၤတစံးတက့ၣ်သ့၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကိၢ်ထီၣ်နၤစံးတၢ်န့ၣ်မ့ၢ်၀ဲ နမိၢ်ပှၢ်ခီဆၢ၀ဲဒၣ်ကသံၣ်ဒီသဒၢဒီးသူၣ်ထီၣ်၀ဲဒၣ်ဂံၢ်တြီဆၢလၢ ကဒီသဒၢ၀ဲဒၣ် တိးကွံတၢ်ဆါအဃၢ်န့ၣ်လီၤ.
5. ကသံၣ်ဒီသဒၢ တိးကွ့တၢ်ဆါအံၤအပှ့ၤဒိၣ်စ့ၢ်ဧါ
တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢတိးကွ့တၢ်ဆါ အတၢ်လၢာ်ဘူးလၢာ်စ့အံၤဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်အီၤလၢ Blue Cross ဆူၣ်ချ့တၢ်တိာ်ကျဲၤ ဒီးနတဘၣ်ဟ့ၣ်တလၢာ်ဘူးလၢာ်စ့ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်၀ဲအံၤတၢ်ပာ်အီၤဒ်အမ့ၢ်တၢ်ဒီသဒၢအတၢ်ကွၢ်ထွဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. နမ့အိၣ်ဒီးတၢ်သံကွၢ် မ့တမ့ၢ် နမ့အဲၣ်ဒိး မၤလီၤတံၢ်က့ၤ၀ဲလၢမ့ၢ်တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢတိးကွ့တၢ်ဆါ အတၢ်လၢာ်ဘူးလၢာ်စ့န့ၣ်မ့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်အီၤစ့ၣ်ဧါန့ၣ်,ဆဲးကျိးဘၣ်လီတဲစိနီၢ်ဂံၢ်အအိၣ်လၢနလံာ်အုၣ်ကီးခးအလီၢ်ခံတဖျၢၣ်န့ၣ်သ့၀ဲဒၣ်လီၤ.
6.ယကဘၣ်လဲၤလၢကသံၣ်သရၣ်အအိၣ်ဧါဒ်သိးကဒိးန့ၣ်ဘၣ်တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢတိးကွ့တၢ်ဆါအဂီၢ်န့ၣ်စ့ၣ်ဧါ.
နလဲၤလၢနနီကစၢ်ဆူကသံၣ်သရၣ်အအိၣ်လၢ တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢတိးကွ့တၢ်ဆါအဂီၢ်သ့၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့တမ့ၢ် နလဲၤဆူတၢ်လီၢ်အဂၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢ တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢတိးကွ့တၢ်ဆါအဂီၢ်သ့၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ကသံၣ်ကျးတဖၣ်, ကသံၣ်ဒၢးတဖၣ်, ဒီးကသံၣ်ဒၢးလၢတၢ်ဆါကျးပူၤတဖၣ်, ကမျၢၢ်ဆူၣ်ချ့၀ဲၤဒၢးတဖၣ်, ဃုာ်ဒီးနနီၢ်ကစၢ်ကသံၣ်သရၣ်အ၀ဲၤဒၢးတဖၣ်အအိၣ်န့ၣ် ကမၤစၢၤနၤလၢ တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢတိးကွ့တၢ်ဆါအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တဘျီတခီၣ်န့ၣ် တၢ်ဆဲး၀ဲစ့ၢ်ကီးကသံၣ်ဒီသဒၢတိးကွ့တၢ်ဆါလၢတၢ်မၤလီၢ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ဂ့ၢ်အဂၤဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဒီသဒၢအတၢ်ကွၢ်ထွဲ
တၢ်မၤကွၢ်နီၢ်ခိဒီးတၢ်ဒီသဒၢအတၢ်လဲၤထံၣ်လိာ်တနံၣ်တဘျီ
တၢ်ဒီသဒၢအတၢ်ကွၢ်ထွဲဒ်နသးပှၢ်ထီၣ်အသိး
တၢ်ဒီသဒၢအတၢ်ကွၢ်ထွဲလၢဖိသၣ်အိၣ်ဖျဲၣ်သီတဖၣ်ဒီးဖိသၣ်စံးတဖၣ်အဂီၢ်
တၢ်ဒီသဒၢအတၢ်ကွၢ်ထွဲလၢဖိသၣ်တဖၣ်လၢအသးနံၣ်6-12အဂီၢ်
တတၢ်ဒီသဒၢဒၢလီၢ်ခိၣ်
ထိးခဲစၢၣ်တၢ်ဆါ