Osteoporosis ဒုးကဲထီၣ်ဒီးတၢ်ဒီသဒၢ
Osteoporosis န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဆူးတၢ်ဆါလၢ
မၤစၢ်လီၤနဃံနကွဲဒီးမၤကဲထီၣ်လီၤဂာ်ဒ်သိးကကၣ်၀ဲလီၤ. နဆဲးပာ်နဃံနကွဲဂၢၢကျၢၢ်ဒီးအိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဒ်လဲၣ်
မၤလိ၀ဲခီဖျိတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်တဖၣ်အံၤတက့ၢ်.
Osteoporosis န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဆူးတၢ်ဆါလၢ
မၤစၢ်လီၤနဃံနကွဲဒီးမၤကဲထီၣ်လီၤဂာ်ဒ်သိးကကၣ်၀ဲလီၤ. နဆဲးပာ်နဃံနကွဲဂၢၢကျၢၢ်ဒီးအိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဒ်လဲၣ်
မၤလိ၀ဲခီဖျိတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်တဖၣ်အံၤတက့ၢ်.
ပှၤကညီလၢအသးအနံၣ်ကိးဒူၣ်ဒဲးဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဃံစၢ်တၢ်ဆါသ့ဝဲန့ၣ်လီၤ. ထံကီၢ််ဃံစၢ်တၢ်ဆါအကရၢကရိး ပာ်ဖျါဝဲလၢ ပိာ်မုၣ်1ဖဲ2ဂၤအကျါ ဒီး အတုၤလၢ ပိာ်ခွါ1ဖဲ4အကျါလၢအသးအနံၣ်အိၣ်50 မ့တမ့ၢ် ဆူဖီခိၣ်တဖၣ် အဃံကၢ်ခီဖျိတၢ်အိၣ်သးအဝဲအံၤန့ၣ်လီၤ. ကွၢ်တၢ်အပတီၢ်ဖဲလာ်တဖၣ်လၢနမၤသ့လၢနကပာ်နဃံတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဂ့ၤဒီးမၤနီၢ်ထီၣ်နဃံတၢ်ဟးဂီၤန့ၣ်တက့ၢ်.
တၢ်အံၤအရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးလၢနကကွၢ်ထွဲနတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဒီ:ဟံးန့ၣ်တၢ်ဒီသဒၢအတၢ်ကွၢ်ထွဲလၢနကသံၣ်သရၣ်ဟ့ၣ်ကူဟ့ၣ်ဖးဝဲအသိးလီၤ. ကွၢ်တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးသ့ၣ်တဖၣ်အံၤလၢတၢ်ဒီသဒၢအတၢ်ကွၢ်ထွဲညီနုၢ်ကတၢၢ်တဖၣ်အဂီၢ်.
ဒ်ပသးအနံၣ်ပှၢ်ထီၣ်အသိး,ပနီၣ်ခိနီၣ်ကစၢ်ကဲထီၣ်တၢ်မၤစူၢ်သံးစှၤလီၤအထူၣ်အခီလိၣ်ဆီၣ်ထွဲအဃံတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့လီၤ. ဒ်တၢ်စံးဆၢအိၣ်အသိး,ပဃံသ့ၣ်တဖၣ်အဂံၢ်စၢ်လီၤသ့ မ့တမ့ၢ် လၢအစှိးဒိၣ်ထီၣ် ဒီး အကၢ်ဝဲညီညီန့ၣ်လီၤ. ညီနုၢ်န့ၣ်အဃံ(တၢ်အတီၣ်အကံၢ်အစီ)အတၢ်လီၤစှၤဝဲကယီကယီလၢတဘျုးနံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ဂ့ၢ်လၢအဒုးအိၣ်ထီၣ်ဃံစၢ်တၢ်ဆါအိၣ်ဝဲအါမံၤန့ၣ်လီၤ. နပၢၤဆှၢရဲၣ်ကျဲၤန့ၣ်တနီၤ,ဘၣ်ဆၣ်တမ့ၢ်ခဲလၢာ်လၢဘၣ်လီၤ.
ဃံစၢ်တၢ်ဆါမ့ၢ်တၢ်ဆါလၢအအိၣ်ဘှ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. နတတူၢ်ဘၣ်နဃံနကွဲအလီၤစှၢ်ဘၣ်လီၤ. ညီနုၢ်န့ၣ်တၢ်ပနီၣ်တၢ်တၢတမံၤကမ့ၢ်ဝဲအဃံကၢ်ဝဲဖဲနယီၢ်တဲာ်ခိၣ် ,ပျိၢ်ဃ့ မ့တမ့ၢ် စုဒ့ကိာ် သ့ဝဲန့ၣ်လီၤ မ့တမ့ၢ် နပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢနနီၢ်စးထီၣ်ဖုၣ်လီၤ မ့တမ့ၢ် နချၢဃံအဖီခိၣ်တတီၤန့ၣ်အက့ၣ်ပဝံာ်ဆူညါ ကတိၤတၢ်ဒီးနကသံၣ်သရၣ်ဖဲနမ့ၢ်စးထီၣ်သ့ၣ်ညါတၢ်လီၤဆီလၢနီၢ်အထီ မ့တမ့ၢ် ပျၢ်ဃ့က့ၣ်သကူး
နကသံၣ်သရၣ်ကဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးတၢ်အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤအကျိၤအကျဲတၢ်ဆီတလဲ မ့တမ့ၢ် ကနဲၣ်လီၤနၤကသံၣ်လၢကမၤဂ့ၤထီၣ်နဃံ မ့တမ့ၢ် မၤကဘှၢလီၤတၢ်ပနီၣ်လၢဃံတၢ်ဆံ:လီၤစှၤလီၤန့ၣ်လီၤ. နလိၣ်လဲၤထံၣ်လိာ်က့ၤသးဒီးနကသံၣ်သရၣ်ဒ်သိးကမၤကွၢ်တၢ်ကွၢ်ထွဲတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤကဲထီၣ်အိၣ်ထီၣ်ဘၣ်ဃ:ကဃံတၢ်ဆံးလီၤစှၤလီၤ
အကါဒိၣ်လၢကနၢ်ပၢၢ် ကသံၣ်အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အိၣ်မနုၤလဲၣ် ဒီးနတၢ်တိာ်ကျဲၤတခါန့ၣ် ဟ့ၣ်အပှ့ၤလၢတၢ်မနုၤအဂီၢ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. စူးကါတၢ်တိစၢၤမၤစၢၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ဒ်သိးကဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါတၢ်အဂီၢ်တက့ၢ်. ကွၢ်ဃုတၢ်ဂ့ၢ်ဆံးကိာ်အဂၤတဖၣ် လၢနတၢ်န့ၢ်ဘျုးန့ၢ်ဖှိၣ်အလံာ်ဆံးဖိတက့ၢ်.
ဒ်သိးဃံကွဲဆူၣ်ချ့ကဂ့ၤအဂီၢ်ဒီး ကဒီသဒၢဃံကွဲအတၢ်လီၤဘံလီၤမၣ်လၢ ခါဆူညါတၢ်အိၣ်မူပူၤအဂီၢ် တၢ်အံၤန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢကဘၣ်မၤ၀ဲတဖၣ်လီၤ
ပလိၣ်ဘၣ်ခဲ(လ)စံၣ်ယၢအါအါဖဲ ပသးပှၢ်ထီၣ်အခါ, ဒီး ဘံၣ်တၣ်မံၣ် D မၤစၢၤပနီၢ်ခိဒ်သိး ဆူးတၢ်အီၣ်ကံၢ်စီဂ့ၤဂ့ၤကန့ၢ်အဂီၢ်လီၤ. တၢ်အီၣ်လၢအပာ်ဃုာ်ဒီးနုၢ်ထံ, ညၣ် ,အလွဲၢ်ဃ:လၢအလၣ်အါတၢ်ဒိးတၢ်လၣ်လၢအမ့ၢ်သဘၣ်လၣ်တကလုာ် ,ဟိးကၣ်ဃ့ ,သဘၣ်ဖီလါဟ့သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ခဲလ်စံၣ်ယၢၣ် နဒိးန့ၣ်သ့ဘံၣ်တၣ်မံၣ် -D ခီဖျိဆီဒံၣ် ,ဘုဧိၤဟုဧိၤ ဒီး တၢ်နုၢ်ထံ တဲၤသကိးတၢ်ဒီးနကသံၣ်သရၣ်စ့ၢ်ကီးဘၣ်ဃးဒီ:တၢ်အီၣ်ဂံၢ်ဘါတဖၣ်.
တၢ်စိာ်တၢ်ဃၢနီၢ်ခိတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတဖၣ်အမၤစၢၤတၢ်မၤစှိၣ်ထီၣ်ဃံဒီးဒ်အဂံၢ်ကစူၣ်အဂီၢ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ပာ်ဃုာ်ဒီးတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤလၢနဘၣ်သူနခီၣ်အါဒ်အမ့ၢ် တၢ်ဟး,တၢ်ဂဲၤကလံာ်, လိာ်ကွဲဖျၢၣ်ပၤ မ့တမ့ၢ် မၤလိသ့ထီၣ်ဒုးကဲထီၣ်တၢ်ကၢၤသး သမံသမိးကွၢ်ဒီးနကသံၣ်သရၣ်တချုး နစးထီၣ်တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤဒ်ကမၤလီၤတံၢ်တၢ်လၢကြၢးဒီးနၤလီၤ.
တၢ်အီမီာ်မၤကဲထီၣ်နနီၢ်ကစၢ် ဒ်အမ့ၢ်မၤစှၤလီၤနတၢ်အဲၣ်ထရိၤဂၠ့ၤ(estrogen)လၢအမ့ၢ်ဟီၣ်မိအသဟီၣ်တကလုာ်လၢဒီသဒၢနဃံနကွဲသ့ၣ်တဖၣ်လီၤ. တၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်အဘၣ်လၢပိာ်ခွါဒီးပိာ်မုာ်အဂီၢ်. သမံသမိးနဆူၣ်ချ့တၢ်တိာ်ကျဲၤ ဒ်သိးကထံၣ်ဘၣ်လၢ အဟ့ၣ်လီၤတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတခါလၢ အကမၤစၢၤနတၢ်ပတုာ်အီညါသူးန့ၣ်တက့ၢ်
တၢ်အီသံးအါန့ၣ်မၤဘၣ်ဒိ နဃံနကွဲဒီး မၤအါထီၣ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ အကဲထီၣ်ဃံစၢ်တၢ်ဆါလၢနတၢ်အိၣ်မူလၢခံန့ၣ်လီၤ.