နမဲာ်ချံအတၢ်ဂ့ၢ်ကီမ့ၢ်တအိၣ်နီတဘျီဘၣ်ဒီး ကညီ၀ဲလၢနကသးပ့ၤနီၣ်လၢ တၢ်ကွၢ်ထွဲအီၤမ့ၢ်ဒၣ်အကါဒိၣ်ဆံးဒိၣ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ကွၢ်တၢ်ဖီလာ် ဒ်သိးကထံၣ်မဲာ်ချံတၢ်ဆါကဲထီၣ်အါကတၢၢ်ယဲၢ်မံၤ ဒီးကသ့ၣ်ညါတိၢ်နီၣ်အဝဲသ့ၣ်ဒ်လဲၣ်တက့ၢ်.
မၤဆူၣ်ချ့နမဲာ်ချံတဖၣ်လၢနံၣ်တဖၣ်လၢကဟဲအဂီၢ် ခီဖျိမဲာ်ချံအတၢ်မၤကွၢ်ဘၣ်ဆၢဘၣ်ကတီၢ်, တၢ်ထီမဲာ်ဒိးပီးလီဒ်တၢ်နဲၣ်လိအသိး ဒီးကူစါတၢ်ဂ့ၢ်ကီဖဲတၢ်ပနီၣ်ဟဲထီၣ်သးဆိအခါန့ၣ်တက့ၢ်. ဃုကွၢ်လၢနဆူၣ်ချ့တၢ်တိာ်ကျဲၤ လၢတၢ်ဟ့ၣ်အဘူးအလဲမ့တမ့ၢ်ကွၢ်လၢတၢ်ထၢနုာ်မဲာ်ချံအတၢ်တိာ်ကျဲၤတမံၤလၢအပာ်ဃုာ်မဲာ်ချံအတၢ်မၤကွၢ်တက့ၢ်.
ပှ့ၤန့ၢ်မဲာ်ချံအတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်
1. မဲာ်ချံဃ့ထီ
မဲာ်ချံဃ့ထီန့ၣ် မ့ၢ်မဲာ်ချံတၢ်ဂ့ၢ်ကီကဲထီၣ်အါကတၢၢ်တဖၣ်အကျါတမံၤလီၤ. အဝဲန့ၣ်ကဲထီၣ် ဖဲလၢနမံာ်ချံကထုးထီၣ်မဲာ်ထံလၢလၢလီၢ်လီၢ် မ့တမ့ၢ်မဲာ်ထံအကြၢးအဘၣ်တကလုာ်အဂီၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. နမဲာ်ချံတဖၣ်န့ၣ် ကိၢ်ထီၣ်ဒီးဆါထီၣ်လီၤ. မဲာ်ချံဃ့ထီမ့ၢ်ယံာ်၀ဲထၢ၀ဲန့ၣ် ပှၤဖးလံာ်မ့တမ့ၢ်စူးကါခီဖၠူထၢၣ်တမုာ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဆါပနီၣ်တဖၣ်မ့ၢ်ဝဲ:
- သးအတၢ်ပျၢၢ်ဘၣ်လၢတမံၤအိၣ်လၢနမဲာ်ချံပူၤ
- မဲာ်ချံဂီၤ
- မဲာ်ချံကိၢ်သွးမ့တမ့ၢ်မဲာ်ချံသး
- တၢ်ကွၢ်တၢ်ကပီၤတန့ၢ်
- မဲာ်ချံတထံၣ်တၢ်ဖျါဖျါ
နမ့ၢ်ဆိမိၣ်လၢနအိၣ်ဒီးမဲာ်ချံဃ့ထီန့ၣ် လဲၤထံၣ်နမဲာ်ချံကသံၣ်သရၣ်တက့ၢ်. နကသံၣ်သရၣ်န့ၣ် ကဟ့ၣ်ကူၣ်ကသံၣ်ကသီမ့တမ့ၢ်တၢ်ကူစါတဖၣ် ဒ်သိးကမၤစၢၤနမဲာ်ချံထုးထီၣ်အါထီၣ်မဲာ်ထံအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
2. မဲာ်ချံအကဘျၣ်တၢ်ဆါဘၣ်ထွဲဒီးသွံၣ်ဆၢတၢ်ဆါ
မဲာ်ချံအကဘျၣ်တၢ်ဆါန့ၣ် မ့ၢ်မဲာ်ချံတၢ်ဂ့ၢ်ကီကဲထီၣ်အါကတၢၢ်လၢပှၤတဖၣ်လၢအအိၣ်ဒီးသွံၣ်ဆၢတၢ်ဆါန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဆၢအါလၢသွံၣ်ကျါန့ၣ် ဘၣ်ဒိမဲာ်ချံအကဘျၣ်ဒီးမၤလီၤဖျဲၣ်ကွံာ်အီၤသ့န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဝဲန့ၣ်အဃိမဲာ်ချံတၢ်ထံၣ်ဟါမၢ်ကဲထီၣ်သ့လီၤ. တၢ်ဆါအခီၣ်ထံးအဆီတဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်နတထံၣ်ဘၣ်အပနီၣ်တဖၣ်ဒံးဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်နမ့ၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးတၢ်တဖၣ်အံၤန့ၣ် လဲၤထံၣ်ဒီးနမဲာ်ချံကသံၣ်သရၣ်တဘျီဃီတက့ၢ်:
- တၢ်အဖီးဖိတဖၣ်မ့တမ့ၢ်ပျံၤဖိတဖၣ်ဒံဝ့ၤဒံဝီၤလၢနမဲာ်ချံတၢ်ထံၣ်အလိၤ
- မဲာ်ချံတထံၣ်တၢ်ဖျါဖျါ
- တၢ်ခံးသူမ့တမ့ၢ်တၢ်လီၢ်ဟိတဖၣ်လၢနမဲာ်ချံတၢ်ထံၣ်အလိၤ
- မဲာ်ချံတၢ်ထံၣ်ဆီတလဲလၢတထံၣ်တၢ်ဖျါဖျါ ဆူထံၣ်က့ၤတၢ်ဖျါဖျါ
- အလွဲၢ်တဖၣ်ဖျါဒ်ဘၣ်တၢ်မၤဟါမၢ်ကွံာ်
- မဲာ်ချံတၢ်ထံၣ်လီၤမၢ်
နဒီသဒၢနမဲာ်ချံသ့လၢမဲာ်ချံကဘျၣ်တၢ်ဆါန့ၣ်လီၤ. ပၢၤဃာ်နသွံၣ်ဆၢအပတီၢ်ဒီးသွံၣ်တၢ်ဆီၣ်သနံးတက့ၢ်. ဒီးဟံးန့ၢ်မဲာ်ချံအတၢ်မၤကွၢ်ကိးနံၣ်ဒဲး ဒ်သိးကဃုထံၣ်ဒီးကူစါတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်ဆိဆိအဂီၢ်တက့ၢ်.
3. မဲာ်ပှၤဖိထီၣ်ဝါတၢ်ဆါ
ဒ်ပသးပှၢ်ထီၣ်ဒီး မဲာ်လါနါလၢပမဲာ်ချံပူၤန့ၣ် ဖျါကဒုသ့လီၤ. မဲာ်ပှၤဖိထီၣ်ဝါတၢ်ဆါန့ၣ် တမၤတံာ်တာ်နမဲာ်ချံတၢ်ထံၣ်လၢအဆိဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်အဝဲမ့ၢ်နးထီၣ်န့ၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲကဘၣ်နၤလၢကနီၣ်သိလ့ၣ် လီၤဆီဒၣ်တၢ် လၢမုၢ်နၤခီလီၤ. မဲာ်ပှၤဖိထီၣ်ဝါတၢ်ဆါအပနီၣ်တဖၣ်မ့ၢ်ဝဲ -
- တၢ်ထံၣ်ဖျါကဒုကယီၢ်
- တၢ်ထံၣ်တဖျါလၢမုၢ်နၤခီ
- တၢ်လိၣ်ဘၣ်တၢ်ကပီၤဆူၣ် ဒ်သိးကဖးလံာ်မ့တမ့ၢ်ကထံၣ်တၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲး
- ထံၣ်တၢ်အကွီၤတဖၣ်အိၣ်ဝးတရံးတၢ်ကပီၤ
- အလွဲၢ်တဖၣ်စၢ်လီၤ
- တၢ်ကွၢ်တၢ်ကပီၤတန့ၢ်ဒီးတၢ်ကပြုၢ်ကပြီတမုာ်
မဲာ်ချံအတၢ်မၤကွၢ်ဘၣ်ဆၢဘၣ်ကတီၢ်န့ၣ် ဃုထံၣ်စၢၤမဲာ်ပှၤဖိထီၣ်ဝါတၢ်ဆါသ့လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်နမ့ၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးတၢ်ဆီတလဲတဖၣ်လၢနမဲာ်ချံအတၢ်ထံၣ်န့ၣ် လဲၤထံၣ်နမဲာ်ချံကသံၣ်သရၣ်တဘျီဃီတက့ၢ်.
4. ကလၢ်ကိမၢ်မဲာ်ချံတၢ်ဆါ
ကလၢ်ကိမၢ်မဲာ်ချံတၢ်ဆါမ့ၢ်မဲာ်ချံတၢ်ဆါကဲထီၣ်ညီနုၢ်လၢ ပှၤအသးပှၢ်န့ၢ် 40 နံၣ်ဒီး မ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်အဒိၣ်ကတၢၢ်တမံၤလၢပှၤအသးအိၣ်60 နံၣ်တဖၣ်အမဲာ်ချံဘျီၣ်န့ၣ်လီၤ. မဲာ်ချံအမဲာ်ညါတကပၤန့ၣ် တၢ်ထံတဖၣ်ဟဲအိၣ်ထီၣ်ဒီးမၤဟးဂီၤ တၢ်ထံၣ်ထူၣ်ပျၢ်နၢာ်န့ၣ်လီၤ. လၢအခီၣ်ထံးအဆီတဖၣ်အပူၤန့ၣ် ကလၢ်ကိမၢ်မဲာ်ချံတၢ်ဆါန့ၣ် အပနီၣ်တဖျါဘၣ်. အဃိ နတသ့ၣ်ညါလၢနအိၣ်ဒီးတၢ်ဆါဝဲန့ၣ်ဘၣ်. တၢ်ဆါပနီၣ်တနီၤလၢနပာ်သူၣ်ပာ်သးသ့တဖၣ်န့ၣ် ပာ်ဃုာ်ဒီး:
- မဲာ်ချံတၢ်ထံၣ်လၢအကပၤဟါမၢ်
- ထံၣ်တၢ်အကွီၤတဖၣ်အိၣ်ဝးတရံးတၢ်ကပီၤ
- မဲာ်ချံတၢ်ထံၣ်ထဲအမဲာ်ညါတစဲး ဒီးတၢ်ထံတကပၤတဖၣ်ဟါမၢ်
- မဲာ်ချံဆါဒီးဂီၤ
တၢ်မၤကွၢ်မဲာ်ချံတနံၣ်တဘျီန့ၣ် ဒီသဒၢစၢၤနမဲာ်ချံလၢကလၢ်ကိမၢ်မဲာ်ချံတၢ်ဆါန့ၣ်လီၤ. နမဲာ်ချံကသံၣ်သရၣ်န့ၣ် ကသမံသမိးနမဲာ်ချံလၢ ကလၢ်ကိမၢ်မဲာ်ချံတၢ်ဆါတၢ်ပနီၣ်တဖၣ်အဂီၢ် ဒီးကဟ့ၣ်ကူၣ်တၢ်ကူစါအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
5. မၢ်ခၠူၣ်လၢ်အတၢ်ဆံးလီၤစှၤလီၤတၢ်ဆါ
မၢ်ခၠူၣ်လၢ်အတၢ်ဆံးလီၤစှၤလီၤတၢ်ဆါမ့ၢ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်အဒိၣ်ကတၢၢ်တမံၤလၢအဒုးကဲထီၣ် ပှၤအမဲရကၤဖိတဖၣ်အမဲာ်ချံဘျီၣ်န့ၣ်လီၤ. မဲာ်ချံအကဘျၣ်ခၢၣ်သးအက့လၢပှၤကိးအီၤလၢ မၢ်ခၠူၣ်လၢ်န့ၣ် ဟးဂီၤတစဲးတစဲးဒ်ပှၤသးပှၢ်ထီၣ်အသိးလီၤ. အဝဲန့ၣ်ဒုးကဲထီၣ် ဘလဲစပီး(မဲာ်ချံအနၢာ်ထူၣ်လၢထံၣ်တၢ်တသ့အလီၢ်)တဖၣ်လၢ နမဲာ်ချံတၢ်ထံၣ်ခၢၣ်သးန့ၣ်လီၤ. အဝဲန့ၣ်အဃိ တၢ်ကီတၢ်ခဲဘၣ်သ့လၢ တၢ်ဖးလံာ်, တၢ်နီၣ်သိလ့ၣ်, တၢ်ကွၢ်ကွဲၤဟူဖျါဒီးတၢ်တိၢ်နီၣ်မဲာ်သၣ်တဖၣ်လီၤ. ပှၤအါတက့ၢ်န့ၣ် တအိၣ်ဒီးတၢ်ပနီၣ်တဖၣ်လၢအခီၣ်ထံးအဆီတဖၣ်ဘၣ်. ဒ်တၢ်ဆါအဆီထီထီၣ်အသိး နကပာ်သူၣ်ပာ်သူၣ်တၢ်ဆီတလဲတဖၣ်လၢနတၢ်ထံၣ် ပာ်ဃုာ်ဒီး:
- ကျိၤဘျၢတဖၣ် ထံၣ်ဒ်က့ာ်လီၤ
- နမဲာ်ချံတၢ်ထံၣ်ခၢၣ်သးသူခံး, ဒီးဖျါကဒု
- တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢတၢ်ကွၢ်နီၣ်မဲာ်သၣ်တဖၣ်
- ထံၣ်တၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးကီ၀ဲ
မဲာ်ချံအတၢ်မၤကွၢ်ကိးနံၣ်ဒဲးလၢ ကသံၣ်သရၣ်ကူစါယါဘျါမဲာ်ချံတဂၤန့ၣ် ဃုထံၣ်စၢၤဒီးကူစါမၢ်ခၠူၣ်လၢ်တၢ်ဆံးလီၤစှၤလီၤတၢ်ဆါန့ၣ်လီၤ.
ဒီသဒၢနမဲာ်ချံလၢ Blue Cross မဲာ်ချံအတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်
မဲာ်ချံအတၢ်မၤကွၢ်ဘၣ်ဆၢဘၣ်ကတီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ကျဲအကူၣ်သ့ကတၢၢ်တဖၣ်အကျါတမံၤ လၢကဒီသဒၢနမဲာ်ချံတၢ်ထံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဆူၣ်ချ့တၢ်တိာ်ကျဲၤအိၣ်အါမး ဟ့ၣ်တၢ်ဘူးတၢ်လဲလၢတၢ်ဒီသဒၢမဲာ်ချံအတၢ်မၤကွၢ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
နမၤလိတၢ်သ့ဘၣ်ဃး တၢ်ထၢနုာ်မဲာ်ချံအတၢ်တိာ်ကျဲၤလီၤဆီတမံၤသ့စ့ၢ်ကီးလီၤ. Blue Cross ဟ့ၣ်ဝဲမဲာ်ချံတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်လၢ ဒ်သိးကကြၢးဒီးနတၢ်လိၣ်တဖၣ်ဒီးနစ့တိာ်ပာ်န့ၣ်လီၤ. မဲာ်ချံတၢ်တိာ်ကျဲၤခဲလၢာ်ဟ့ၣ်ဝဲ တၢ်မၤစှၤလီၤအပှ့ၤလၢ မဲာ်ဒိးတဖၣ် ဒီးတၢ်ကျးမဲာ်ချံလါနါ ဒီးတနီၤန့ၣ် ဟ့ၣ်မဲာ်ချံအတၢ်မၤကွၢ်အဘူးအလဲန့ၣ်လီၤ.
ဒ် Blue Cross မဲာ်ချံကရူၢ်ဖိတဂၤအသိး နကအိၣ်ဒီးတၢ်မၤန့ၢ်တၢ်ကွၢ်ထွဲမဲာ်ချံ လၢထံကီၢ်တၢ်တိာ်ကျဲၤဘျးစဲဖးဒိၣ်တမံၤ လၢအပာ်ဃုာ်ဒီး ပှၤဆါတၢ်ကစဲးကစီးတဖၣ်, ကသံၣ်သရၣ်ကွၢ်မဲာ်ချံတဖၣ်ဒီးပှၤလၢအမၤကွၢ်မဲာ်ချံဒီးဆါမဲာ်ဒိးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
နမ့ၢ်တအိၣ်ဒီး Blue Cross ဆူၣ်ချ့တၢ်အုၣ်ကီၤ မ့တမ့ၢ်နပာ်ဃုာ်လၢ Medicare (ကီၢ်စၢဖှိၣ်ဆူၣ်ချ့တၢ်အုၣ်ကီၤတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ)ဒၣ်လဲာ်န့ၣ် နဆဲးလီၤမံၤသ့လၢ Blue Cross မဲာ်ချံအတၢ်တိာ်ကျဲၤကိးဆၢကတီၢ်ဒဲးလီၤ. Blue Cross မဲာ်ချံတၢ်တိာ်ကျဲတဖၣ်မ့ၢ် ကျဲလၢအပှ့ၤဘၣ်ဒီးညီလၢနကဒိးန့ၢ်တၢ်ကွၢ်ထွဲမဲာ်ချံလၢနၤဒီးနဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၢ်လီၤ.