တၢ်အုၣ်ကီၤသးန့ၣ်မ့ၢ်အဟ့ၣ်ဝဲတၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့လၢတၢ်ကူစါဃံအဆၢတၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲအဂီၢ်စ့ၣ်ဧါ.

တၢ်ကူစါဃံအဆၢတၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲမ့ၢ်တပၣ်ဃုာ်လၢတၢ်ကူစါယါဘျါနီၢ်ခိတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤအကျိၤအကျဲသနာ်က့ Blue Cross ဒီး Blue Shield လၢ Minnesota အဆူၣ်ချ့တၢ်တိာ်ကျဲၤအါတက့ၢ်န့ၣ် ကဟ့ၣ်အဘူးအလဲလၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကူစါယါဘျါနီၢ်ခိတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤအကျိၤအကျဲန့ၣ် အဲၣ်ဒိးစံး၀ဲဒၣ်လၢ နဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ကူစါယါဘျတၢ်ကွၢ်ထွဲလၢ တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးမ့တမ့ၢ်တၢ်ဆါတမံၤမံၤအဂီၢ်, ဒီးတၢ်ကူစါဃံအဆၢတၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲမၤဘျါက့ၤနတၢ်ဆါအပနီၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဃုထံၣ်န့ၢ်သရၣ်ဟ့ၣ်တၢ်ကူစါဃံအဆၢတၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲတဂၤလၢန Blue Cross မ့တမ့ၢ် Blue Plus ဆူၣ်ချ့တၢ်တိာ်ကျဲၤဘျးစဲပူၤ ခီဖျိတၢ်ထၢနုာ်လီၤ၀ဲ "chiropractor" န့ၣ်တက့ၢ်.*

ဃုဒိးန့ၢ်သရၣ်ဟ့ၣ်တၢ်ကူစါဃံအဆၢတၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲတဂၤ

တၢ်ကူစါဃံအဆၢအတၢ်ကွၢ်ထွဲန့ၣ်မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

တၢ်ကူစါဃံအဆၢဖးဒိၣ်တၢ်ကွၢ်ထွဲန့ၣ် ကူဆါယါဘျါပျိၢ်ဃံလၢ ချၢဃံ ကီာ်ဘိ ဒီးပျိၢ်ဃံန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကူဆါယါဘျါအံၤကွၢ်ထွဲဒီးမၤဘၣ်ထီၣ်က့ၤထူၣ်ပျၢ်ဖ့ၣ်ဆၢ ဒီးထူၣ်ဆါပျၢ်ဆါလီၤ ဒီးမၤဘၣ်ထီၣ်က့ၤဒ်သိးထူၣ်ပျၢ်ဖံးညၣ်ကဟဲက့ၤမၤတၢ်ဘၣ်ဂီၢ်က့ၤဒ်လီၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကူဆါယါဘျါအံၤ ညီနုၢ်ဘၣ်တၢ်သူအီၤလၢ ကကူဆါယါဘျါကီာ်ဘိဆါ ဒီးချၢဃံဆါအဂီၢ်လီၤ. တၢ်ကူဆါယါဘျါခီၣ်ကမဲာ်စုကမဲာ်ဆါန့ၣ်တဘျီတခီၣ်ကဘၣ်တၢ်သူအီၤလၢက ကူဆါယါဘျါခီၣ်ကမဲာ်စုကမဲာ်ဆါ, ထူၣ်ပျၢ်ဟူး ဒီးနီၢ်ခိဖံးညၣ်ဆါဖးယံာ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

သရၣ်ကူစါဃံအဆၢတဖၣ် ကတၢၣ်ပီၣ်သကိးတၢ်ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤဆါတဂၤအတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အဂ့ၢ်စ့ၢ်ကီး ဒ်သိးဒီး အဝဲအီၣ်တၢ်အီတၢ်အကျိၤအကျဲ, တၢ်အီၣ်တၢ်အီလၢအန့ၢ်ဂံၢ်န့ၢ်ဘါ, နီၢ်ခိတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤ, တၢ်ကွၢ်ထွဲတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ ဒီး အတၢ်အိၣ်မူတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတဖၣ်ဖဲတၢ်သမံသမိးပှၤဆါအခါန့ၣ်လီၤ. ဖဲပှၤဒိးန့ၢ်တၢ်ကူဆါယါဘျါအံၤတဖၣ်အကွၢ်ထွဲလီၤအတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်အခါညီနုၢ်အတၢ်အိၣ်မူကဂ့ၤထီၣ်ဝဲလီၤ.

ပှၤကူဆါယါဘျါပျိၢ်ဃံအတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ဒီးတၢ်မၤလိတဖၣ်

ပှၤလၢအကူဆါညါဘျါှဃံဆၢတဂၤန့ၣ် ကဘၣ်ဖျိထီၣ်တၢ်မၤလိအံၤ လၢပှၤဖျိထီၣ်ကသံၣ်သရၣ်တၢ်မၤလိအလၢညါလီၤ. အဝဲသ့ၣ်ကမၤလိဝဲ ပှၤကညီထူၣ်ညၣ်အဂ့ၢ်, ထူၣ်ပျၢ်ဒီး ပှၤပျိၢ်ဃံအဃံတတီၤတတီၤ အဂ့ၢ်လီၤ. ဝံၤဒီးအဝဲသ့ၣ် ကလဲၤမၤလိက့ၤတၢ်လၢ ပှၤကူဆါယါဘျါပျိၢ်ဃံ အဖၠၣ်စိမိၤ လၢပဒိၣ်တူၢ်လိာ်ပာ်ပနီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ကမၤလိဝဲဘၣ်ဃးဒီးပှၤကညီအနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤအဂ့ၢ်, တၢ်ကူဆါယါဘျါပှၤဃံ ဒီး တၢ်အီၣ်တၢ်အီလၢအကဲဘျုးအဂ့ၢ် လၢယဲၢ်နံၣ်အတီၢ်ပူၤလီၤ.

အဝဲသ့ၣ်အဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်လဲၤခီဖျိလၢ ကၠိတီၤပူၤ, တၢ်မၤကွၢ်တၢ်အလီၢ် ဒီး ဆူၣ်ချ့အလီၢ်လၢအ စှၤကတၢၢ် 4,200 နၢ်ရံၣ်လီၤ. တၢ်သိၣ်လိအတီၢ်တဖၣ်ကဘၣ်တၢ်တူၢ်လိာ်အီၤလၢ ကီၢ်အမဲရံကၤဆူၣ်ချ့ဝဲၤကျိၤ(U.S. Department of Education)န့ၣ်လီၤ. ဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်ဖျိတၢ်ဒိးစဲး ဒီး ဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ကူဆါယါဘျါဃံအစၢ အလံာ်အုၣ်သး လၢကီၢ်ရဲၣ်လၢအဝဲသ့ၣ်အဲၣ်ဒိးမၤလိသးအတၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးပှၤကူဆါယါဘျါဃံအစၢတဖၣ် ဆဲးမၤအတၢ်မၤကန့ၢ်ဒံးအဂီၢ် အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ဆဲးဟံးဃာ်ထီၣ်က့ၤအလံာ်အုၣ်သးဒီး ထီၣ်တၢ်မၤလိတနံၣ်ဘၣ်တနံၣ်လီၤ.

ဖဲယလဲၤကူဆါညါဘျါပျိၢ်ဃံ အဆိကတၢၢ်တဘျီအခါ မနုၤကဲထီၣ်သးသ့လဲၣ်.

ပှၤလၢအကူဆါယါဘျါနဃံအစၢန့ၣ် ကလိၣ်ဘၣ် နတၢ်ဆါအပနီၣ်တဖၣ် ဒီး စရီလၢအမၤနီၣ်မၤဃါဝဲနတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အဂ့ၢ်လီၤ. ဝံၤဒီး အဝဲ ကကွၢ်တယးဝဲနတၢ်အိၣ်သးဒီး သံကွၢ်၀ဲလၢနတၢ်ဆါအပနီၣ်တဖၣ်အဂ့ၢ်လီၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ကမၢနၤ ဒိအ့စရ့ (X-rays) အသီတဘျီ မ့တမ့ၢ် ကကွၢ်နတၢ်အ့စရ့အဂီၤလၢနဒိပာ်ဝံၤလံတခါ မ့တမ့ၢ် ကစဲးကွၢ်နၤခီဖျိသူထးနါအတၢ်မၤကွၢ် (MRI) လၢနဒိးန့ၢ်ဘၣ်လၢနကသံၣ်သရၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤမ့ၢ်ကွၢ်ထံဒီးမၤကွၢ်နၤဝံၤလံန့ၣ် ဒီးဘၣ်တၢ်ထံၣ်ဝဲလၢနကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်အဘျုးလၢတၢ်မၤဘၣ်ထီၣ်ဃံအကျိၤအကျဲတဖၣ်အံၤန့ၣ် ပှၤကူဆါညါဘျါပျိၢ်ဃံ ကမၤတၢ်ကူဆါနၤတဘျီဃီ ဖဲနဟဲမၤကွၢ်သးအဆိကတၢၢ်တဘျီန့ၣ်လီၤ. နကဘၣ်မံနီၤလီၤလစီၢ်နီၤခိၣ်လၢပှၤတ့ထီၣ်ဝဲလီၤလီၤဆီဆီလၢတၢ်ကူဆါယါဘျါ ပျိၢ်ဃံ,ကီာ်ဘိ မ့တမ့ၢ် စုဒ့ခီၣ်ဒ့ အဂီၢ်လီၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ဖဲပှၤကူဆါယါဘျါခီဖျိပှၤမၤဘၣ်နဃံအခါ နကနၣ်ဟူအသီၣ်"ပီး ပီး" လီၤ. အသီၣ်၀ဲဒ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဂာ်စံၣ်ပိိလိလၢအအိၣ်လၢနဃံဒ့ကီာ်အကဆူးတဖၣ်န့ၣ်ဟးထီၣ်ကွံာ်အဃိလီၤ. ဖဲနဘီးနစုနၢအခါအကသီၣ်ဒ်သိးန့ၣ်လီၤ. 

တၢ်ကူဆါယါဘျါဃံအစၢန့ၣ် ဘၣ်တၢ်မၤအီၤလၢစုအဃိ ပှၤကဘၣ်လဲၤဝဲဆူ သရၣ်ကူဆါယါဘျါဃံအစၢအလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤဆါတနီၤန့ၣ်ကတူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ အထူၣ်ပျၢ်ဆါန့ၣ် ကိၢ်ညၢ်လီၤတဘျီဃီလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ ပှၤဆါအိၣ်အါဂၤလၢလိၣ်ဘၣ်ဝဲလၢတၢ်ကဘၣ်တၢ်ကူဆါယါဘျါစှၤကိးဘျီဒ်သိးအထူၣ်ပျၢ်ဆါန့ၣ်ကကိၢ်ညၢ်ထီၣ်အဂီၢ်လီၤ.

ဖဲယကူဆါယါဘျါသးဒ်အံၤဝံၤအလီၢ်ခံ ယကတူၢ်ဘၣ်ဒ်လဲၣ်.

တမ့ၢ်တၢ်လၢအလီၤဆီဘၣ် ဖဲပှၤမၤဘၣ်ထီၣ်နထူၣ်ပျၢ်နဃံဝံၤအလီၢ်ခံ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် နကတူၢ်ဘၣ်လၢ နလိၤဆါယီၢ်ဆါ ထူၣ်ဆှိၣ်ညၣ်ဆှိၣ် မ့တမ့ၢ် လီၤဘှံးခံသီသၢသီလီၤ. နမိၢ်ပှၢ်ဆီတလဲအသးဒ်သိးထူၣ်ပျၢ်ကဟဲက့ၤဘၣ်လီၢ်ဘၣ်ကျဲကဒါက့ဖဲတၢ်န့ၣ်အခါန့ၣ်လီၤ. တကြၢးလၢနလိၤဆါယီၢ်ဆါ ခီဖျိလၢတၢ်ကူဆါယါဘျါအံၤ အကျိၤအကျဲဘၣ်လီၤ.

နကသံၣ်သရၣ်လၢအကူဆါဃံအစၢန့ၣ် ကဟ့ၣ်ကူၣ်နၤလၢနကမၤတၢ်ကူဆါယါဘျါလၢအဂၤတနီၤစ့ၢ်ကီး ဒ်သိး အကကဲဘျုးလၢနတၢ်ကူဆါယါဘျါအံၤအဂီၢ် ဒ်သိးဒီး:

• ထိးနလိၤနယီၢ်ဆါတဖၣ်န့ၣ်ဒီးတၢ်ကိၢ် မ့တမ့ၢ် ထိးဒီးထံခုၣ်ကိၣ်လိၣ်
• တၢ်စံၢ်တၢ်
• တၢ်စူၣ်လဲာ်သး
• ထိးဒီးမ့ၣ်အူဒးအဂံၢ်
• နီၢ်ခိတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤ
• နီၢ်အဃၢလီၤစှၤ

တၢ်ကူဆါယါဘျါလၢပမၤဘၣ်လိၤက့ၤဃံအမဲာ်ညါန့ၣ် တဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်အဘူးအလဲလၢဆူၣ်ချ့တၢ်တိာ်ကျဲၤအဖီလာ်ခဲလၢာ်ဘၣ်သ့ဝဲန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကွၢ်လီၢ်တံၢ်နဆူၣ်ချ့တၢ်တိာ်ကျဲၤ တၢ်ဟ့ၣ်အဘူးအလဲတဖၣ် တချုးလၢနကမၤတၢ်ကူဆါယါဘျါလၢအသီတခါခါ မ့ၢ်ဒၣ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးလီၤ.

နသမံသမိးကွၢ်နတၢ်တိာ်ကျဲၤအဘျုးအဖှိၣ်တဖၣ်သ့ ခီဖျိနဆဲးကျီးဝဲ တၢ်တိစၢၤမၤစၢၤလၢပှၤစူးကါတၢ်ဖိအဂီၢ်လီတဲစိနီၣ်ဂံၢ် အိၣ်လၢ နတၢ်ကွၢ်နီၣ်ကွၢ်ဃါခးက့ ခးဖိတဘ့ၣ်အလီၢ်ခံတက့ၢ်. နတၢ်အဘျုးအဖှိၣ်မ့ၢ်တပၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်ကူဆါယါဘျါသးအကျိၤအကျဲလၢအဂၤတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်, နကြၢးတဲသကိးဒီးပှၤလၢအကူဆါယါဘျါနၤတဂၤ မ့တမ့ၢ် ကသံၣ်သရၣ် ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဃုထၢအဂၤတဖၣ်လၢနဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဟ့ၣ်အဘူးအလဲ လၢနတၢ်ကူဆါယါဘျါသးအဂ့ၢ်အါထီၣ်

ကသံၣ်လၢတၢ်ဃုထၢအီၤသ့: တၢ်မနုၤတဖၣ်န့ၣ် ပူၤဖျဲး၀ဲဒၣ် ဒီးတၢ်မနုၤတဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ကျၢၢ်ဘၢအီၤလဲၣ်
တၢ်ဆဲးထးကူစါယါဘျါန့ၣ်ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်အီၤအဘူးအလဲလၢဆူၣ်ချ့တၢ်အုၣ်ကီၤန့ၣ်စ့ၣ်ဧါႉ
သကဲးပ၀ာ်ဒီးသးသ့ၣ်ညါတၢ်ဆူၣ်ချ့တၢ်ကွၢ်ထွဲတၢ်ဟ့ၣ်အဘူးအလဲ
တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် တၢ်ဟ့ၣ်အဘူးအလဲ လၢကသံၣ်ကသံၣ်သရၣ်ဟ့ၣ်လီၤအဂီၢ်
တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ဆူၣ်ချ့တၢ်တိာ်ကျဲၤအါထီၣ်