ဆဲးန့ၢ်နဖိကသံၣ်ဒုးဆူၣ်ထီၣ်နီၣ်ခိဂံၢ်တြီဆၢတဖၣ် ဒီးကသံၣ်ဒီသဒၢခိၣ်နူၢ်ဒီးနၢၣ်ဘိမိၢ်ပှၢ်အသလီညိးထီၣ်တက့ၢ်.
နဖိအသးအနံၣ်မ့ၢ်အိၣ်လၢ 11 ဒီး13 န့ၣ်နကဘၣ်ဆိကမိၣ်တၢ်ဘၣ်ဃးဒီးကသံၣ်ဒုးဆူၣ်ထီၣ်နီၢ်ခိဂံၢ်
တြီဆၢတဖၣ် မ့တမ့ၢ်ကသံၣ်ဒီသဒၢတၢ်တဖၣ် ဒ်သိး Tdap ဒီး Meningococcal (ခိၣ်နူၢ်ဒီးနၢၣ်ဘိမိၢ်ပှၢ်အသလီညိးထီၣ်)ကသံၣ်ဒီသဒၢန့ၣ်လီၤ. ရဲၣ်ကျဲၤတၢ်ဆၢကတီၢ်လၢကလဲၤထံၣ်လိာ်သးဒီးနကသံၣ်သရၣ် ဒ်သိးကကတိၤသကိးတၢ်ဘၣ်ဃးတၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢနဖိအဂီၢ်န့ၣ်တက့ၢ်.
ကသံၣ်ဒုးဆူၣ်ထီၣ်နီၢ်ခိဂံၢ်တြီဆၢတဖၣ် မ့ၢ်ကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ်လၢအဒုးဆူၣ်ထီၣ်တၢ်ဒီသဒၢ ခီဖျိကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ် လၢအဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်လီၤဆူဖိသၣ်လၢအိၣ်ဖျဲၣ်ဝံၤသီသီဒီးလၢအသးစၢ်အခါန့ၣ်လီၤ. နဖိမ့ၢ်ဆဲးဝံၤကသံၣ်ဒီသဒၢဒၣ်လဲၣ် အဝဲသ့ၣ်ကလိၣ်ဆဲးလၢခံတဘျီ ဒ်သိးကဒီသဒၢလီၤအသးန့ၣ်လီၤ. ကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ်န့ၣ်တဒီသဒၢထၢပှၤဆဲကသံၣ်ဘၣ်,အဝဲဒီသဒၢစ့ၢ်ကီးပှၤတဖၣ်လၢအိၣ်ဘိးဘၣ်ဒီးအီၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ်လၢအဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အီၤလၢ သးနံၣ်11တုၤ13တဖၣ်မ့ၢ် Tdap (ခၣ်အ့ၣ်တံၢ်,ကိာ်ယူၢ်ဘိညိးတၢ်ဆါဒီးတၢ်ကူးဖးထီ) ဒီးကသံၣ်ဒီသဒၢခိၣ်နူၢ်ဒီးနၢၣ်ဘိမိၢ်ပှၢ်အသလီညိးထီၣ်န့ၣ်လီၤ.
ကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ်အံၤန့ၣ်ဒီသဒၢဝဲ:
ကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ်န့ၣ်အါတက့ၢ်တလီၤဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. နနၢ်ဟူတ့ၢ်ဃာ်တၢ်မနုၤဂ့ၤမနုၤဂ့ၤ, အဝဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်တဒုးကဲထီၣ် အီးထံၤစဲၣ်တၢ်ဆါ (တၢ်ဘၣ်ကီဘၣ်ခဲလၢတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးပှၤအဂၤဒီးတၢ်ဆိကမိၣ်တဘၣ်လိာ်ဘၣ်စး) မ့တမ့ၢ်တၢ်ဆါတမံၤမံၤလၢအဘၣ်ဃးဒီးအီးထံၤစဲၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်သ့ၣ်ညါအါထီၣ်အဂီၢ် လဲၤနုာ်ကွၢ် တၢ်ပၢၤတၢ်ဆါလီၢ်ခၢၣ်သးတဖၣ်တက့ၢ်.
ကွၢ်ဃု ပှာ်ဘျးစဲပူၤကသံၣ်သရၣ်တဖၣ် ဒီးပှၤမၤစၢၤတၢ်တဖၣ်လၢ နလီၢ်က၀ီၤအပူၤတက့ၢ်. နုာ်လီၤတၢ်တိာ်ကျဲၤခဲအံၤတၢ်ဟ့ၣ်အဘူးအလဲအဂီၢ်
Tdapကသံၣ်ဒီသဒၢန့ၣ် ဒီသဒၢဝဲဒၣ်တၢ်ဆါအကလုာ်အါမးလီၤ. နဖိန့ၣ်မ့ၢ်ဖိသၣ်ဆံးဘၣ်ဆၣ် အကါဒိၣ်လၢကဆဲးကသံၣ်ဝဲန့ၣ် ဒ်ပှၤလိၣ်ဘိအသိးန့ၣ်လီၤ.
ခၣ်အ့ၣ်တံၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်လၢသးအနံၣ်အလါခဲလၢာ်အဂီၢ် အဃိတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢလၢကတီၢ်တီၢ်န့ၣ်အကါဒိၣ်လီၤ.
ပှၤလၢအဒိးန့ၢ်တၢ်ကူးဖးယံာ်ဖးထီတဖၣ်အညီတဖၣ်မ့ၢ်ဝဲ ဖိသၣ်စံးတဖၣ်,ပှၤသးပှၢ်တဖၣ်ဒီးပှၤကိးဂၤဒဲးလၢအတဆဲးဘၣ်ဒံးကသံၣ်ဒီသဒၢဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကူးဖးထီန့ၣ်ညီနုၢ်တကထီၣ်သးလၢ Minnesotaဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်သနါက့,တၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်တဖၣ်န့ၣ် အါထီၣ်လၢလၢပှၤတဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢအိၣ်အလီၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ကူးဖးထီန့ၣ်ဆူၣ်ဖးဒိၣ်သ့ ဒီးဖိသၣ်အိၣ်ဖျဲၣ်သီတဖၣ်အဂီၢ် သံဝဲသ့န့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးကဒီသဒၢဖိသၣ်အိၣ်ဖျဲၣ်သီတဖၣ်လၢနဟံၣ် မ့တမ့ၢ် လၢဟံၣ်ခိၣ်ဟံၣ်ဃၢၤအဂီၢ် အကါဒိၣ်လၢကဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ကူးဖးထီန့ၣ်မ့ၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဆါလၢအဘၣ်တၢ်တီၣ်ဖျါထီၣ်အီၤသ့န့ၣ်လီၤ. ကသံၣ်ကရၣ်တဂၤမ့ၢ်ဃုထံၣ်လၢနဖိန့ၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ကူးဖးထီတၢ်ဆါန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ကဒုးသ့ၣ်ညါ Minnesota ဆူၣ်ချ့ဝဲၤကျိၤန့ၣ်လီၤ.
ခိၣ်နူၢ်ဒီးနၢၣ်ဘိမိၢ်ပှၢ်အသလီညိးထီၣ်တၢ်ဆါန့ၣ် ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်ညီဒိၣ်မး ဒီးအရၤလီၤသးညီမးန့ၣ်လီၤ. အဝဲန့ၣ်လီၤဘၣ်ယိၣ်ဒီးမၤဟးဂီၤခိၣ်နူၢ်သ့ဒီးပှၤသံသ့န့ၣ်လီၤ. မဲန့ကိကီးကၢၣ်ဘဲးထံရံယါန့ၣ် ဒုးကဲထီၣ်သ့စ့ၢ်ကီးတၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်လၢသွံၣ်ကျိၤအပူၤ မ့တမ့ၢ် ပသိၣ်တၢ်ခုၣ်ဘၣ်နးနးကလဲာ်တၢ်ဆါန့ၣ်လီၤ.
ခိၣ်နူၢ်ဒီးနၢၣ်ဘိမိၢ်ပှၢ်အသလီညိးထီၣ်တၢ်ဆါအပနီၣ်တဖၣ်န့ၣ် ပာ်ဃုာ်ဒီးတၢ်လိၤကိၢ်ဒီးခိၣ်ဆါန့ၣ်လီၤ. အဝဲန့ၣ်ပှၤကမၣ်အီၤသ့လၢတၢ်လိၤကိၢ်ဘၣ်သမုၣ်တကံပဝံတၢ်ဆါ (တိးကွ့တၢ်ဆါ) အဃိအဂ့ၤကတၢၢ်လၢကအိၣ်ဒီးကသံၣ်ဒီသဒၢအတၢ်ဒီသဒၢလၢတၢ်ဆါလီၤပျံၤအံၤအအိၣ်န့ၣ်လီၤ.
Minnesota ဆူၣ်ချ့ဝဲၤကျိၤပာ်ဖျါတ့ၢ် တၢ်ကဲထီၣ်ခိၣ်နူၢ်ဒီးနၢၣ်ဘိမိၢ်ပှၢ်အသလီညိးထီၣ်တၢ်ဆါ ဃုဘျီလၢ 2015 လၢအထိၣ်သတြီၤဒီးတဆံခံဘျီလၢ2013န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်ဝဲန့ၣ်တဖၣ်အကျါတဘျီန့ၣ်ကဲထီၣ်ပှၤသံဝဲန့ၣ်လီၤ.
ဖိသၣ်လၢအသးနံၣ်အိၣ်13မ့တမ့ၢ် ပှၢ်န့ၢ်အီၤန့ၣ် မ့ၢ်တဆဲးဘၣ်ဒံးကသံၣ်ဒီသဒၢတၢ်ထီၣ်ထါတၢ်ဆါန့ၣ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢတၢ်ထီၣ်ထါဖဲအဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်တဆဲး ဘၣ်နီတဘျီဒီးဖဲအဝဲသ့ၣ်တဘၣ်ဘၣ်တၢ်ထီၣ်ထါနီတဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ကသံၣ်ဒီသဒၢအဂၤတမံၤလၢနကသးအိၣ်ဆိကမိၣ်မ့ၢ်ဝဲ HPV ကသံၣ်ဒီသဒၢန့ၣ်လီၤ. ကတိၤတၢ်ဒီးနကသံၣ်သရၣ် မ့တမ့ၢ် မၤလိသ့ၣ်ညါအါထီၣ်ဘၣ်ဃး HPV ကသံၣ်ဒီသဒၢအဂ့ၢ်တက့ၢ်.
တၢ်သ့ၣ်ဆၢဖးကတီၢ်တဖၣ်လၢ အဒီသဒၢတၢ်ဆူးတၢ်ဆါ လၢနပှၤလိၣ်ဘိအဂီၢ်စ့ၢ်ကီး ဟ့ၣ်လီၤနၤဒီးနကသံၣ်သရၣ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကကတိၤတၢၣ်ပီၣ်တၢ်ဘၣ်ယိၣ်တဖၣ်အဂ့ၢ်လီၤ. နသံကွၢ်တၢ်ဘၣ်ဃးတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢအလီၤဘၣ်ယိၣ်, တၢ်မၤနၢၤမၤဃာ်ပှၤဂၤ ဒီးတၢ်စူးကါညါသူး မ့တမ့ၢ်တၢ်အဂၤတဖၣ်လၢအကါဒိၣ်လၢနဂီၢ်သ့စ့ၢ်ကီးလီၤ.