ဆံၣ်ဆၢတၢ်ဆါန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ် ဒီး တၢ်ဒုးကဲထီၣ်အီၤန့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်?
ဆံၣ်ဆၢတၢ်ဆါအံၤမ့တၢ်ဆါတခါလၢ အကဲထီၣ်သးခီဖျိတၢ်ဆၢအိၣ်၀ဲဒၣ်လၢနသွံၣ်အကျါအါတလၢအဃိန့ၣ်လီၤ. ဆံၣ်ဆၢတၢ်ဆါအံၤကဲထီၣ်အသးခီဖျိလၢ နမိၢ်ပှၢ်န့ၣ်တထုးထီၣ်၀ဲဒၣ် အံၤစူၤလံ (ဟီၣ်မိလၢအမၤဘၣ်ဂီၢ်၀ဲဒၣ်ကလူခိး(စ်)) မ့တမ့ၢ် နမိၢ်ပှၢ်န့ၣ်တခီဆၢ၀ဲဒၣ် အံၤစူၤလံ (ဟီၣ်မိလၢအမၤဘၣ်ဂီၢ်၀ဲဒၣ်ကလူခိး(စ်)) အဃိန့ၣ်လီၤ. ဟီၣ်မိတခါအံၤအကဘၣ်မၤလီကရဲကွံာ်၀ဲဒၣ်အံသၣ်ဆၢလၢပသွံၣ်ကျိၤအပူ (ပသ့ၣ်ညါစ့ၢ်ကီးအီၤဒ် ကလူခိး(စ်))န့ၣ်လီၤ. အံသၣ်ဆၢထံလၢအမ့ၢ်၀ဲဒၣ် ကလူခိး(စ်) မ့အိၣ်အါတလၢန့ၣ်ကဲထီၣ်က့ၤ၀ဲဒၣ်တၢ်အစုၣ်အပျၢ်အဃိ တၢ်၀ဲန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်အိၣ်သးလၢအလီၤဘၣ်ယိၣ်၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
နီၢ်ခိအတယၢၢ်အါတလၢ, တၢ်အီၣ်၀ဲဒၣ်တၢ်အီၣ်တၢ်အီလၢအတဂ့ၤလၢတအိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အဂီၢ်, သးနံၣ်ပှၢ်ထီၣ်, ဒီး ဟံၣ်ဖိဃီဖိအတၢ်လီၤစၢၤလီၤသွဲၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်သ့ၣ်လၢ အဒုးကဲထီၣ်၀ဲဆံၣ်ဆၢတၢ်န့ၣ်လီၤ. နမ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်အိၣ်ဟုးအိၣ်သးကတီၢ် ဆံၣ်ဆၢတၢ်ဆါ, မ့တမ့ၢ် ဆံၣ်ဆၢတၢ်ဆါကဲထီၣ်ဒီးနၤ ဖဲနဒၢထီၣ်အခါ နအိၣ်နဲဒၣ်လၢ တၢ်ဘၣ်ယိၣ်အလီၢ်လၢ အဒိၣ်အါဝဲ လၢနကကဲထီၣ် ဆံၣ်ဆါတၢ်ဆါ စ့ၢ်ကီးလီၤ.
ဆံၣ်ဆၢတၢ်ဆါ အကလုာ် 1 ဒီး အကလုာ် 2 လီၤဆီလိာ်သးဒ်လဲၣ်
- ဆံၣ်ဆၢတၢ်ဆါ ကလုာ်1 န့ၣ်မ့ၢ်၀ဲတၢ်တဘၣ်လိာ်ဘၣ်စးလၢနမိၢ်ပှၤအပူၤဖဲလၢတတုးထီၣ်၀ဲဒၣ် အံၤစူၤလံ (insulin)န့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢအဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဆံၣ်ဆၢတၢ်ဆါ ကလုာ်1 န့ၣ်ညီနုၢ်တၢ်ဆါပနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်စးထီၣ်အိၣ်ဖျါလၢအနီၢ်ဆံးအခါ, လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တၢ်ဆါတကလုာ်အံနကနၢ်ဟူ၀ဲဒၣ်ပှၤကိးအီၤလၢ ဖိသၣ်ကတီၢ်ဆံၣ်ဆၢတၢ်ဆါ မ့တမ့ၢ် ပှၤတဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤဆံၣ်ဆၢတၢ်ဆါန့ၣ်လီၤ.
- ဆံၣ်ဆၢတၢ်ဆါ ကလုာ်2တကလုာ်အံၤဟဲကဲထီၣ်၀ဲဒၣ်ဖဲ နမိၢ်ပှၢ်တခီဆၢက့ၤ အံၤစူၤလံ(insulin) ဒီးတၢ်ဆၢအိၣ်၀ဲအါတလၢလၢနသွံၣ်ကျိၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဆံၣ်ဆၢတၢ်ဆါ 2 ကလုာ်အံၤညီနုၢ်ကဲထီၣ်သးခီဖျိတၢ်အီၣ်၀ဲတၢ်အီၣ်တၢ်အီလၢအတဂ့ၤတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အဂီၢ်, တၢ်ဘီၣ်တလၢဒီး/မ့တမ့ၢ် နီၢ်ခိတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဆံၣ်ဆၢတၢ်ဆါ ကလုာ်2 အံၤဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါအီဒ်အမ့ၢ်၀ဲ သးပှၢ်ကတီၢ်ဆံၣ်ဆၢတၢ်ဆါ မ့ၢ်လၢ တၢ်ဆါတကလုာ်အံၤအဘၣ်က့ၤနၤလၢနသးပှၢ်ထီၣ်အတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ခဲအံၤ,တၢ်ဆါ၀ဲအံၤအဘၣ်စ့ၢ်ကီးပှၤဖိသၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဆါ၀ဲအံၤမ့ၢ်တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်သနာ်က့ အမ့ၢ်တၢ်ဆါလၢနဒီသဒၢအီၤသ့၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
နဒီသဒၢ မ့တမ့ၢ် တြီဃာ်၀ဲဒၣ်ဆံၣ်ဆၢတၢ်ဆါသ့
- ဆီတလဲတၢ်အီၣ်တၢ်အီလၢ ကမၤလီၤစှၤစၢၤ၀ဲဒၣ်နတယၢၢ်အဃၢ မ့တမ့ၢ် နကဘၣ်ကၢၤဃာ်၀ဲဒၣ်နမိၢ်ပှၢ်တယၢၢ်လၢ အဂ့ၤလၢနတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အဂီၢ်
- မၤနီၢ်ခိတၢ်ဟူးတဂဲၤတၢ်ဂဲၤလိာ် ဘၣ်ဆၢဘၣ်တီၢ်. နီၢ်ခိတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတၢ်ဂဲာ်လိာ်အံၤ အမၤလီၤစှၤကွံာ်၀ဲဒၣ်တၢ်ဆၢလၢနသွံၣ်ကျါ, လၢတၢ်န့ၣ်အဃိနတလိၣ်ဘၣ် အံၤစူၤလံ(insulin) အါအါန့ၣ်လီၤ.
- နကဘၣ်စူးကါ၀ဲဒၣ်ကသံၣ်လၢနကသံၣ်သရၣ်ဟ့ၣ်လီၤလၢ နကကတီၤ၀ဲဒၣ်နဆံၣ်ဆၢတၢ်ဆါအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်သမံထံမၤကွၢ် မ့တမ့ၢ် မၤကွၢ်အီဒ်သိးနဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါဘၣ်ဆံၣ်ဆၢတၢ်ဆါ
တၢ်မၤကွၢ်တၢ်အိၣ်၀ဲတဘျုးမံၤလၢနဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါဘၣ် ဆံၣ်ဆၢတၢ်ဆါအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤကွၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤအထိၣ်ကွၢ်၀ဲနတၢ်ဆၢ မ့တမ့ၢ် ကလူခိး (စ)လၢအအိၣ်လၢနမိၢ်ပှၤပူၤ ဆံးအါလဲၣ်န့ၣ်လီၤ.
- တၢ်မၤကွၢ်၀ဲဒၣ်သွံၣ်ကလူခိး(စ) ခီဖျိတၢ်ဒုၣ်အီၣ်တၢ်
- တၢ်မၤကွၢ်၀ဲဒၣ်ဟံၤမိၤဂလိၤဘံ (Hemoglobin) A 1
- Oral glucose tolerance test (အံၤမ့ၢ်တၢ်မၤကွၢ်၀ဲဒၣ်ဘၣ်ဃာ်ဒီးနမိၢ်ပှၢ်ရဲၣ်ကျဲၤ၀ဲၣ်အံသၣ်ဆၢလၢအပၣ်ဃုာ်လၢတၢ်အီၣ်ကျါ)
တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အိၣ်လၢနဒိးန့ၢ်ဘၣ် ဆံၣ်ဆၢတၢ်ဆါသ့အဃိသတာ်ဒီး နကြၢးလဲၤမၤကွၢ်သးပှဲၤဘျီလဲၣ် ပှၤလၢအသးန့ၣ်အိၣ်၀ဲ45 နံၣ်မ့တမ့ၢ်အဖီခိၣ်န့ၣ်, တၢ်ပာ်ပနီၣ်အိၣ်လၢကဘၣ်မၤကွၢ်သးသၢနံၣ်တဘျီန့ၣ်လီၤ. နကသံၣ်သရၣ်ကဟ့ၣ်ကူၣ်နၤလၢနကမၤကွၢ်နသးခဲအံၤခဲအံၤန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ကူဆါယါဘျါလၢဆံၣ်ဆၢတၢ်ဆါအဂီၢ်တဖၣ်မ့ၢ်တမနုၤလဲၣ်
ထဲလၢတၢ်ဆီတလဲအီၣ်တၢ်အီၣ် ဒီးတၢ်မၤနီၢ်ခိတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတၢ်ဂဲၤလိာ်အံၤမ့တၢ်လၢပှဲၤဘၣ်ဒီး နကလိၣ်ဘၣ်ကသံၣ်ကသီစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. နကသံၣ်သရၣ်ကတဲဘၣ်နၤကသံၣ်လၢနကဘၣ်အီၣ်အီၤလၢ နကကတီၤက့ၤနဆံၣ်ဆၢတၢ်ဆါ မ့တၢ်မ့ၢ် တၢ်ကူဆါယါဘျါ အံၤစူၤလံ(insulin) အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.